US က စစ်ပွဲထဲ ဝင်တယ်။

အမေရိကန် ဘာကြောင့် ပထမကမ္ဘာစစ်ထဲ ဝင်ခဲ့သလဲ။ 1914 ခုနှစ်တွင်ဥရောပတွင်ကမ္ဘာ့စစ်ပွဲစတင်သောအခါအမေရိကန်အများအပြားသည်အမေရိကန်သမ္မတ Woodrow Wilson ၏တင်းကျပ်ပြီးဘက်မလိုက်သောဘက်မလိုက်သောဘက်မလိုက်မှုဆိုင်ရာမူဝါဒကိုထောက်ခံပြီးအမေရိကန်ကိုပဋိပက္ခမှနေရန်အလိုရှိသည်။ “အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဟာ တကယ်တော့ ကြားနေဖြစ်သလို ယောက်ျားတွေရဲ့စိတ်ဝိညာဉ်ကို စမ်းကြည့်ဖို့ ဒီရက်ပိုင်းအတွင်းမှာ နာမည်ကောင်းရှိရမယ်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ဘက်မလိုက်သော အတွေးအမြင်နှင့် လုပ်ဆောင်မှုတွင် သမာသမတ်ရှိရမည်၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ စိတ်ဓာတ်များကို ကန့်သတ်ထားရမည်ဖြစ်ပြီး ပါတီတစ်ခု၏ လိုလားချက်တစ်ခုအဖြစ် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုနိုင်သည့် အရောင်းအ၀ယ်တိုင်းအပေါ်တွင် ကန့်လန့်ခံထားရမည်ဖြစ်သည်။

လူထု၏ အသံထွက် အပိုင်းသည် စစ်ပွဲအတွက် ပြင်ဆင်မှု (အထူးသဖြင့် အမေရိကန် စစ်တပ်ကို အားကောင်းစေသည်) ကို နှစ်သက်ကြပြီး နိုင်ငံတကာ စစ်ပွဲအတွက် အမေရိကန် နိုင်ငံသား တစ်သိန်းကျော်က စေတနာ့ဝန်ထမ်း လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသော်လည်း ကြားနေရေးနှင့် အထီးကျန်ဝါဒကို ထောက်ခံမှု အားကောင်းခဲ့သည်။

အမေရိကန်၏ ရပ်တည်ချက်ရှိသော်လည်း အမေရိကန်အများအပြားသည် ဗြိတိန်၊ ပြင်သစ်နှင့် ၎င်းတို့၏ မဟာမိတ်များကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ စာနာခဲ့ကြသည်။ အမေရိကန်အဖွဲ့အစည်းများသည် မဟာမိတ်အစိုးရများကို ကြီးမားသောငွေများ ထုတ်ချေးခဲ့ပြီး စစ်ပွဲ၏ရလဒ်အတွက် အမေရိကန်ကို ငွေကြေးဆိုင်ရာ အစုရှယ်ယာများ ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ဂျာမန်လူမျိုးလို့ သတ်မှတ်ခံရတဲ့ အမေရိကန်တွေရဲ့ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါးက အများစုဟာ စစ်ပွဲမှာ အမေရိကန်က ကြားနေနေမယ်လို့ မျှော်လင့်ကြတယ်။

၁၉၁၅ ခုနှစ် မေလတွင် ဂျာမနီမှ လူစီတီးနီးယား နစ်မြုပ်မှုအပြီးတွင် အမေရိကန် နိုင်ငံသား ၁၂၈ ဦး အပါအဝင် ခရီးသည် ၁၂၀၀ နီးပါး သေဆုံးစေခဲ့သည့် လူထုအမြင်သည် ကြားနေရေးမှ ဝေးကွာလာသည်။ အမေရိကန်၏ ပြင်းထန်သော တုံ့ပြန်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ရချိန်တွင် ဂျာမနီသည် ၎င်း၏ ရေငုပ်သင်္ဘော တိုက်ခိုက်ခြင်းကို ယာယီ ကျောထောက်နောက်ခံပြုခဲ့ပြီး အတ္တလန်တိတ်ရှိ ခရီးသည်နှင့် ကုန်သွယ်သင်္ဘောများကို ကျောခိုင်းခဲ့သည်။

1915 ခုနှစ်တွင် အထူးသဖြင့် အရှေ့ပိုင်းမြို့များတွင် အမေရိကန်သည် ခံစစ်ရည်ရွယ်ချက်အတွက် ခိုင်မာသောရေတပ်နှင့် မြေပြင်တပ်ဖွဲ့များကို ချက်ချင်းတည်ဆောက်ရန် လိုအပ်ကြောင်း ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရေးလှုပ်ရှားမှုအသစ်တစ်ရပ်က ကြွေးကြော်ခဲ့သည်။ သမ္မတဟောင်း Theodore Roosevelt ကဲ့သို့သော စွက်ဖက်ရေးသမားများသည် လူထု၏သဘောထားကို ပုံဖော်ရန် စုဝေးခဲ့ကြသည်။ "စစ်ကိုပြင်ဆင်ခြင်းသည် စစ်ပွဲကို အမြဲတစေ မရှောင်လွှဲနိုင်ပေ၊ မြို့တစ်မြို့ရှိ မီးသတ်ဌာနထက်ပို၍ မီးဘေးအန္တရာယ်ကို အမြဲမပြတ် တားဆီးနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး၊ ဤအချက်ကို ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားခြင်းအတွက် အကြောင်းပြချက်တစ်ခုအဖြစ် ထောက်ပြသော အဓိပ္ပါယ်ရှိသော လူမိုက်လူမိုက်များလည်း ရှိပါသည်။"

1916 တွင် ထပ်တူထပ်မျှ အားကောင်းခဲ့ပြီး၊ ကမ္ဘာစစ်အတွင်း တင်းကျပ်သော ကြားနေရေး မူဝါဒကို ဆက်လက်ထောက်ခံခဲ့သည်။ ထိုနှစ် ဇွန်လတွင် နယူးယောက်ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး Martin Glynn က စိန့်လူးဝစ်ရှိ ဒီမိုကရက်တစ်အမျိုးသားညီလာခံတွင် “ကြားနေရေးအယူဝါဒသည် ကျွန်ုပ်တို့၏အမျိုးသားရေးဘဝ၏ ရုန်းရင်းဆန်ခတ်ဖြစ်မှုနှင့် လှုပ်လှုပ်ခတ်ခတ်ဖြစ်လောက်အောင် နီးကပ်စွာချည်နှောင်ထားသောကြောင့် ယခုအခါ ဖယ်ရှားပစ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ငါတို့ဖြစ်တည်မှု၏အဆက်များ။ ငါတို့ရဲ့အတိတ်ကို မျက်ကန်းနေတဲ့ အမေရိကန်တစ်ယောက်ရှိသလား၊ ငါတို့ရဲ့အနာဂတ်ကို ရန်ငြိုးထားပြီး ကြားနေရေးမူဝါဒကနေ ထွက်သွားရင် ပင်လယ်ကိုဖြတ်ပြီး စစ်ပွဲရဲ့အဆိုးဆုံးထဲကို ဦးတည်ပစ်ချမယ့် အမေရိကန်တစ်ယောက်ရှိလား။

အဘယ်အရာပြောင်းလဲခဲ့သနည်း

1916 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် သမ္မတ Woodrow Wilson သည် “He Kept Us Out of War” ဟူသော ဆောင်ပုဒ်အောက်တွင် အနီးကပ်ပြန်လည်အရွေးခံခြင်းကို အနိုင်ရခဲ့သည်။ ၁၉၁၇ အစောပိုင်းတွင် ရုရှားပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး တော်လှန်မှုများက ဂျာမနီကို စစ်ပွဲမှ ထိရောက်စွာ ဖယ်ရှားလိုက်သောအခါ မဟာမိတ်များအတွက် အလားအလာများ မှောင်မိုက်သွားခဲ့သည်။ ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းများ အမြောက်အမြား တင်ပို့မှုနှင့် အမေရိကန်ထံမှ အကန့်အသတ်မဲ့ အကြွေးပမာဏကို လက်ခံရရှိနေပြီဖြစ်ပြီး မဟာမိတ်များသည် စစ်ကူများ လိုအပ်နေပါသည်။

အရှေ့တိုင်းစစ်ရေးဖိအားများ ဖြေလျှော့လိုက်သောအခါ ၎င်းတို့၏ အနောက်တပ်ဦးအတွက် တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ပိုမိုရရှိလာသောအခါတွင် ဂျာမနီသည် ဒီရေအလှည့်အပြောင်းဖြစ်ကြောင်း ခံစားခဲ့ရသည်။ အပြောင်းအရွှေ့ကို အရင်းအနှီး အသုံးချရန်၊ ဥရောပတိုက်ရှိ အဖျက်သဘောဆောင်သော စစ်တပ်၏ အတားအဆီးကို ဖြတ်ကျော်ရန်နှင့် ဗြိတိန်ရေတပ်၏ အရေးပါသော ဂျာမန်ထောက်ပံ့ရေးဆိပ်ကမ်းများကို အောင်မြင်စွာ ပိတ်ဆို့ထားရန် အကန့်အသတ်မဲ့ ရေငုပ်သင်္ဘောစစ်ပွဲကို ပြန်လည်စတင်ရန် ဂျာမန်ခေါင်းဆောင်များသည် 1917 ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် သဘောတူခဲ့ကြသည်။ ယင်းက အမေရိကန်၏ စွက်ဖက်မှုအပေါ် လူထုအမြင်ကို တွန်းအားပေးခဲ့သည်။

ဂျာမနီ၏ အကန့်အသတ်မဲ့ ရေငုပ်သင်္ဘော စစ်ဆင်ရေး ဗျူဟာသည် ကုန်သည်များနှင့် ခရီးသည်တင် သင်္ဘောများကို သမုဒ္ဒရာကြမ်းပြင်သို့ ပို့ဆောင်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်တို့၏ အသက်အိုးအိမ် စည်းစိမ်များ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ အမေရိကန်သည် ဂျာမနီနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေးကို ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ဖြတ်တောက်ခဲ့ပြီး ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်က စစ်ရေးတိုးမြှင့်မှုအတွက် ရန်ပုံငွေများ တောင်းခံခဲ့သည်။

တစ်ချိန်တည်းမှာပင်၊ ဂျာမန်စာရေးဆရာများသည် ဂျာမနီ၏ “Zimmermann Telegram” မှ အမေရိကန်ပိုင်နက်ကို မက္ကဆီကိုသို့ ကမ်းလှမ်းသည့် ဂျာမန်စာဝှက်ကို ကြားဖြတ်ပြီး စတင်ပုံဖော်ခဲ့ကြသည်။ မက္ကဆီကိုသည် စစ်ကြေညာခြင်းအား အမေရိကန်လူထုက မကြာမီ ခြိမ်းခြောက်မှုအဖြစ် မယူဆသော်လည်း၊ စိတ်လှုပ်ရှားဖွယ် ခေါင်းစီးသတင်းများသည် သမိုင်းတွင် သြဇာအရှိဆုံး ကုဒ်ချိုးဖျက်ခြင်း၏ လုပ်ဆောင်ချက်များထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအသစ်တစ်ခုစီကို တုန်လှုပ်ချောက်ချားစေခဲ့သည်။ တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ ပံ့ပိုးကူညီမှုတွေ တိုးလာတယ်။

ဇင်မာမန်း တယ်လီဂရမ်က အမေရိကန်သတင်းမီဒီယာကို ရိုက်ခတ်ပြီး တစ်လနီးပါးအကြာ မတ် 20 တွင် သမ္မတ Wilson သည် လက်နက်ကိုင်ကြားနေရေးမူဝါဒမှ စစ်ပွဲဆီသို့ ရွေ့ပြောင်းရန် ဆွေးနွေးရန် အစိုးရအဖွဲ့ကို ခေါ်ယူခဲ့သည်။ တညီတညွတ်တည်းဖြစ်သည်- အဖွဲ့ဝင်အားလုံး စစ်တိုက်ရန် အကြံပြုသည်။ သမ္မတ Wilson က မူကြမ်းရေးဆွဲထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ကြေငြာချက်နှင့်အတူ အမေရိကန်ရေတပ်သင်္ဘော Aztec သည် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဂျာမနီမှ တော်ပီဒိုဖြင့် နစ်မြုပ်သွားခဲ့သည်။

ဧပြီလ 2 ရက်နေ့တွင် သမ္မတ Wilson က ဂျာမနီ၏ ရေငုပ်သင်္ဘောပေါ်လစီကို "လူသားတို့ကို စစ်တိုက်ခြင်း" ဟု ရည်ညွှန်းပြီး ဂျာမနီကို စစ်ကြေညာရန် ကွန်ဂရက်ကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ဒါဟာ လူမျိုးအားလုံးကို ဆန့်ကျင်တဲ့ စစ်ပွဲပါ။” အမေရိကန်အတွင်း ဂျာမန်သူလျှိုလုပ်မှုနှင့် Zimmermann Telegram ၏သစ္စာဖောက်မှုများအကြောင်းလည်း ၎င်းက ပြောခဲ့သည်။ “ကမ္ဘာကြီးကို ဒီမိုကရေစီအတွက် လုံခြုံစေရမယ်” ​​ဟု Wilson က တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ လေးရက်ကြာ အမေရိကန်တို့သည် အဆိုပါ အရေးကြီးသော ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အခြေအတင် ဆွေးနွေးခဲ့ကြပြီး အဓိက သတင်းစာ အများစုသည် ရင်ခုန်စိတ်လှုပ်ရှားဖွယ် စစ်သတင်းများနှင့် ကောလာဟလများ ရောနှောကာ ဂျာမနီကို ရက်စက်သော ရန်သူအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။

ဧပြီလ ၄ ရက်နေ့တွင် အထက်လွှတ်တော်သည် ဂျာမနီကို စစ်ကြေညာရန် မဲခွဲဆုံးဖြတ်ရာ ၈၂-၆ မဲဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ဧပြီလ ၆ ရက်နေ့ နံနက် ၃ နာရီ ၁၂ မိနစ်တွင် အောက်လွှတ်တော်က ၃၇၃ မဲ မှ ၅၀ မဲဖြင့် အတည်ပြုခဲ့သည်။

အမေရိကန်က စစ်ဖြစ်သွားတယ်။