ပထမကမ္ဘာစစ်ကြောင့် ၁၉၁၆ ခုနှစ်တွင် ကျင်းပရန် စီစဉ်ထားသော အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲကို ဖျက်သိမ်းလိုက်ရသည်။ ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် အိုလံပစ်များ ပြန်လည်စတင်ချိန်တွင်၊ လူ့သမိုင်းတွင် ပထမဆုံး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပဋိပက္ခအပြီးတွင် ၁၉၁၉ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ကျော်ကြားသော အားကစားသမားများ ပါဝင်သည့် ဟောပြောမှုပွဲတစ်ခု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။
11 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ 1918 ရက်နေ့တွင် ပြင်သစ်၌ တိုက်ပွဲများရုတ်တရက်အဆုံးသတ်သွားခြင်းသည် အမေရိကန်စစ်တပ်အရာရှိများကို အံ့အားသင့်စေခဲ့သည်။ ခေါင်းဆောင်များသည် အထူးသဖြင့် နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် တပ်စွဲထားသော စစ်သားများအတွက် ထိရောက်ပြီး တရားမျှတသော နည်းလမ်းဖြင့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် ဖျက်သိမ်းရန် အခက်အခဲများကို အနည်းငယ်မျှသာ တွေးတောမိပါသည်။ ငြိမ်းချမ်းရေး စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများ ပြိုပျက်သွားကာ စစ်တပ်ကို ထပ်မံတိုက်ခိုက်ရတော့မည်ကို စိုးရိမ်နေသည့် အာဏာပိုင်များ၊ အာဏာပိုင်များက နေ့စဉ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှု၊ ပစ်မှတ်ထား လေ့ကျင့်မှုနှင့် နည်းဗျူဟာ လေ့ကျင့်ခန်းများကို မှန်မှန် ကန်ကန် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ပြင်သစ်တွင် တုပ်ကွေးရောဂါ တတိယလှိုင်း ဝင်ရောက်လာချိန်တွင် လေ့ကျင့်ရေးများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခြင်းနှင့် ဆုတ်ခွာခြင်း နှေးကွေးခြင်းတို့ကြောင့် စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းမှု နည်းပါးသည်။ ဤသည်မှာ ၎င်းတို့၏ ရဲဘော်များ နာမကျန်းဖြစ်ပြီး နေအိမ်သို့ ပို့ဆောင်ရန် စောင့်ဆိုင်းနေစဉ် သေဆုံးသွားသည့် ရဲဘော်များကို ကြည့်ရှုနေသော တပ်ဖွဲ့ဝင်များကြားတွင် ကြီးမားသော ခါးသီးမှုကို ဖန်တီးပေးခဲ့သည်။ ရှင်းနေသည်မှာ၊ စစ်ဌာနသည် ၎င်းတို့အားလုံးကို အိမ်ပြန်မလာနိုင်မချင်း တပ်ဖွဲ့များကို စုစည်းပြီး ၎င်းတို့၏အချိန်များကို သိမ်းပိုက်ရန်အတွက် စေတနာနှင့် ပျော်ရွှင်ဖွယ်တစ်ခုခု လိုအပ်နေပါသည်။
အားကစားပြိုင်ပွဲများသည် စံပြအဖြေကို ပေးသည်။ ထို့ကြောင့်၊ Inter-Allied Games သည် မွေးဖွားလာခဲ့သည်။
22 ခုနှစ် ဇွန်လ 6 ရက်နေ့မှ 1919 ခုနှစ် ဇူလိုင်လ 1900 ရက်နေ့အထိ ပါရီမြို့အပြင်ဘက်တွင် ကျင်းပသည့် 13 အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲကြီး၏ အနီးအနားတွင် ကျင်းပသော Inter-Allied Games တွင် ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်း မဟာမိတ်များနှင့် လိုက်လျောညီထွေရှိသော နိုင်ငံပေါင်းစုံမှ အမျိုးသား အားကစားသမား ရာပေါင်းများစွာကို ပြသခဲ့သည်။ ပြီးဆုံးချိန်အတွင်း၊ ကြည့်ရှုသူ 500,000 ကျော်သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အကောင်းဆုံး အားကစားသမားများ-အတိတ်၊ ပစ္စုပ္ပန်နှင့် အနာဂတ်တို့ကို မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။
“အချိန်တွေ ကုန်လွန်လာတာနဲ့အမျှ မဟာမိတ်ဂိမ်းတွေနဲ့ ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်မှု ပျက်သွားခဲ့တယ်” ဟု အမျိုးသား WWI ပြတိုက်နှင့် အောက်မေ့ဖွယ် အကြီးတန်း ပြတိုက်မှူး Doran Cart က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ဒီပြိုင်ပွဲဟာ ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး အားကစားသမားအချို့ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်တဲ့ ကမ္ဘာ့အဆင့်မီ ပြိုင်ပွဲတစ်ခုပါ။ ထို့ထက် ပိုအရေးကြီးသည်မှာ၊ မဟာမိတ်နိုင်ငံများဂိမ်းများသည် လူသားသမိုင်းတွင် အဆိုးရွားဆုံးစစ်ပွဲမှ ထိုအချိန်အထိ ဒဏ်ရာများကို ကုသပေးသည့်ယာဉ်အဖြစ် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။”
ဖေဖော်ဝါရီ 24 ရက်၊ 1919 ခုနှစ်တွင် YMCA သည် Inter-Allied Games အတွင်း အသုံးပြုရန်အတွက် ထိုင်ခုံ 20,000 ကွင်းတည်ဆောက်ရန်အတွက် မေလ 26 ရက်နေ့တွင် ပစ်မှတ်ထားသော ပြင်းထန်သောအချိန်ဇယားဖြင့် ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။ YMCA သည် လိုအပ်သောရန်ပုံငွေ ($100,000) ကို ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ တည်ဆောက်မှု ပြီးစီးသောအခါတွင် အမေရိကန် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး John J. Pershing (၎င်း၏ အမည်ကို ပေးဆောင်ခဲ့သည်)။ Pershing သည် ၎င်းအား အမေရိကန်စူးစမ်းလေ့လာရေးတပ်ဖွဲ့များအတွက် အောက်မေ့ဖွယ်အဖြစ် သင့်လျော်သော ပြင်သစ်အာဏာပိုင်များထံ ပေးအပ်မည်ဖြစ်သည်။ ဧပြီလကုန်တွင် ကန်ထရိုက်တာများ၏ တာဝန်ဝတ္တရားများကို ကျေပွန်ရန် မဖြစ်နိုင်တော့ဘဲ မေလ ၁ ရက်နေ့တွင် အထွေထွေသပိတ် ခြိမ်းခြောက်ခံရသည့်အခါ အလုပ်သမားအခြေအနေမှာ မသေချာသေးပေ။ အကူအညီပေးဖို့ တပ်မတော်က ခေါ်ယူထားပါတယ်။ အမေရိကန် အင်ဂျင်နီယာများနှင့် အလုပ်သမား တပ်ဖွဲ့များသည် ၎င်းတို့၏ သံလွင် ဝတ်စုံများ ဝတ်ဆင်ကာ ပြင်သစ် စစ်သည် ၃၀၀ ခန့်ဖြင့် အားကစား ကွင်းပေါ်တွင် နေ့ရောညပါ လုပ်ဆောင် ခဲ့ကြသည်။ ပြီးစီးသောအခါ Pershing အားကစားကွင်း၏ အရံတိုင်းတာမှုမှာ ပေ ၂၁၀၀ ရှိပြီး ကွင်းကိုးဧကကို အလုံပိတ်ကာ ကိုက် ၁၀၀ ရှည်လျားသည်။
သြစတြေးလျ၊ ဘယ်လ်ဂျီယံ၊ ကနေဒါ၊ Czecho-Slovakia (၁၉၁၉ ခုနှစ်တွင် သိကြသည့်အတိုင်း) ပြင်သစ်၊ Hedjaz (Arabia)၊ အီတလီ၊ UK အပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း ၁၄ နိုင်ငံမှ အားကစားသမားများ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ကြသည့် အိုလံပစ်ပုံစံဖွင့်ပွဲ အခမ်းအနားကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ ၊ US နှင့်အခြားအရာများ။ အမျိုးသမီးတွေကို ယှဉ်ပြိုင်ခွင့် မပေးဘူး။
ပြိုင်ပွဲများကို ဘေ့စ်ဘော၊ ဘတ်စကက်ဘော၊ လက်ဝှေ့၊ ဘောလုံး၊ ဂေါက်သီး၊ ရေကူး၊ လမ်းကြောင်းနှင့် ကွင်း၊ တင်းနစ်နှင့် လက်ပစ်ဗုံးပစ်ခြင်း စသည့် အားကစား အများအပြားဖြင့် ကျင်းပခဲ့သည်။ ပါဝင်သူများသည် ယခင်/အနာဂတ် Wimbledon ချန်ပီယံ Andre Gobert (ပြင်သစ်)၊ Randolph Lycett (Australia) နှင့် Pat O'Hara Wood (Australia) အပါအဝင် နာမည်ကျော်တင်းနစ်ကစားသမားများစွာ ပါဝင်ခဲ့သည်။
အဆိုပါ လက်ဝှေ့ပြိုင်ပွဲတွင် အနာဂတ် ကမ္ဘာ့ဟဲဗီးဝိတ်ချန်ပီယံ Gene Tunney ပါဝင်ခဲ့သည်။ အနာဂတ် နပန်း ကမ္ဘာ့ မစ်ဒယ်ဝိတ်တန်း ချန်ပီယံ Ralph Parcaut (အမေရိကန်) က ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်ပြီး အမျိုးသား လက်ဝှေ့အဖွဲ့ (နောက်ပိုင်း ကမ္ဘာ့လက်ဝှေ့အဖွဲ့) ဥက္ကဋ္ဌ Paul Prehn က မစ်ဒယ်ဝိတ် ရွှေတံဆိပ်ကို နပန်း ဆွတ်ခူးခဲ့သည်။ US Army chaplain FC Thompson သည် 245 ပေ 11 လက်မ အမှတ်အသားဖြင့် အသစ်ဖန်တီးထားသော လက်ပစ်ဗုံးပစ်အားကစားတွင် ကမ္ဘာ့စံချိန်တင်ခဲ့သည်။
၁၉၁၉ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၆ ရက်ထုတ် New York Times တွင် ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်တွင် Inter-Allied Games မှလူအုပ်ကြီးသည် “အမေရိကန် ကျယ်ပြန့်သော ခုန်ချချန်ပီယံ Solomon 'Sol' Butler ကို နီဂရိုးပုဂ္ဂလိကပိုင် Solomon 'Sol' Butler' မှ ကျယ်လောင်စွာ အားပေးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ အာဖရိကန်အမေရိကန်တစ်ဦးအနေဖြင့် သူကြုံတွေ့ခဲ့ရသော အစွဲအလမ်းများကြားမှ အမေရိကန်စူးစမ်းလေ့လာရေးတပ်ဖွဲ့တွင် သူ၏ စွမ်းရည် ထွန်းကားခဲ့သည်။ သူသည် အိုလံပစ်စံချိန်ကို ရှက်ရုံမျှဖြင့် ရှစ်မီတာနီးပါး အပြေးအပြေးပြိုင်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့သည်။ Butler သည် ထိုပွဲအတွင်း ဆုတံဆိပ်ရနိုင်သော တစ်ဦးတည်းသော အာဖရိကန်အမေရိကန်ဖြစ်သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် သူသည် National Football League (Canton Bulldogs နှင့်အတူ Jim Thorpe နှင့်အတူ) နှင့် Negro Baseball League တို့တွင် ဆက်လက်ကစားခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင်၊ သူသည် အမျိုးသားအထက်တန်းကျောင်းလမ်းကြောင်းနှင့် Field Hall of Fame (Jesse Owens နှင့် Steve Prefontaine တို့ကဲ့သို့ အခြားထင်ရှားကျော်ကြားသူများနှင့်အတူ) တွင် စတင်လက်ခံသူဖြစ်ခဲ့သည်။
မီတာ 100၊ 1,500 နှင့် 400 အလွတ်ပြိုင်ပွဲများတွင် ကမ္ဘာ့စံချိန်တင်အချိန် 5 မိနစ် 40 စက္ကန့်ဖြင့် အမေရိကန်ရေကူးသမား Norman Ross မှ အကြီးကျယ်ဆုံးသော အောင်မြင်မှုတစ်ခု ရရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ Ross သည် နောက်ဆုံးတွင် အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ် (၃) ခုရရှိခဲ့ပြီး ၎င်း၏ကစားသမားဘဝတစ်လျှောက် ကမ္ဘာ့စံချိန် (၁၃) ခုကို စံချိန်တင်ခဲ့သည်။
သီတင်းနှစ်ပတ်ကျော်ကြာ ယှဉ်ပြိုင်ပြီးနောက် ပွဲကို ဇူလိုင် ၆ ရက်တွင် ခမ်းနားသော ပိတ်ပွဲအခမ်းအနားဖြင့် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ လူစည်ကားသော အားကစားကွင်းရှိ တီးဝိုင်းများသည် “ကြယ်ပွင့်လန်းသော ဆိုင်းဘုတ်” ကို တီးခတ်ပြီးနောက် “မာဆေးလီစ်” နှင့် မဟာမိတ်များ၏ အလံများကို ဖြည်းညှင်းစွာ လျှော့ချခဲ့သည်။ ပြင်သစ်နိုင်ငံမှ လက်ဆောင်ပေးသည့် အားကစားကွင်းကို ကြည့်ရှုသူ ပရိသတ် 6 ကျော်။ ထိုနေ့မွန်းလွဲပိုင်းတွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Pershing မှ အနိုင်ရသူများအား ဆုများချီးမြှင့်ခဲ့ပြီး ပြင်သစ်အလံကို အားကစားကွင်းပေါ်တွင် ပထမဆုံးအကြိမ် လွှင့်တင်ခဲ့သည်။
ပြိုင်ပွဲဝင်ဖူးသမျှ အထူးခြားဆုံး အားကစားပွဲများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည့် Inter-Allied Games သည် ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီး၏ နိဂုံးချုပ်မှုအတွက် သင့်လျော်သော သက်သေတစ်ခုအဖြစ် သက်သေပြခဲ့ပြီး လူသားသမိုင်းတွင် လူနေထိုင်သည့် တိုက်ကြီးတိုင်း ပါဝင်ခဲ့သည့် ပထမဆုံးသော ပဋိပက္ခဖြစ်ပြီး မည်သည့်အရာနှင့်မှ မတူဘဲ ပျက်စီးခြင်းနှင့် သတ်ဖြတ်ခြင်းတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ကမ္ဘာက မြင်ဖူးတယ်။
အားကစားနှင့် WWI
