အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု- မူလအစ၊ အကြောင်းတရားများနှင့် တန်ပြန်သက်ရောက်မှုများ - Bedross Der Matossian

၁၉၁၅ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အာမေးနီးယန်း ၂၅၀ ကို ဖမ်းဆီးခြင်းသည် လူသတ်ပွဲ၏ အစဖြစ်သည်။ ထိုအစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုသည် 250 ခုနှစ်တွင် စကားလုံးအသစ်၊ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတစ်ခု ဖန်တီးခြင်းအား အသိပေးခဲ့သည်။ Nebraska တက္ကသိုလ်မှ ခေတ်သစ်အရှေ့အလယ်ပိုင်းလေ့လာရေးဆိုင်ရာ တွဲဖက်ပါမောက္ခ ဒေါက်တာ Bedross Der Matossian နှင့် Armenian Studies for the Society of the Society of Armenian Studies ဥက္ကဋ္ဌ၊ ကွဲပြားသော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်များ၊ ပြင်းအားနှင့် အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏ အကျိုးဆက်များ။ K-1915 Educators for the Middle East Summer Institute တွင် ပထမကမ္ဘာစစ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သော ဤဖြစ်ရပ်ကို National Endowment for the Humanities မှ အဓိက ပံ့ပိုးကူညီမှုဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ 

12 ခုနှစ် ဇူလိုင်လ 2022 ရက်နေ့တွင် ပို့ချခဲ့ပါသည်။

00:00:00:04 - 00:00:34:23
Lora Vogt
ဒီညနေမှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဟောပြောသူကို ကြိုဆိုရတာ ဂုဏ်ယူမိပါတယ်။ Bedross Der Matossian သည် သူ၏ Ph.D. ကိုလံဘီယာတက္ကသိုလ်မှ အရှေ့အလယ်ပိုင်းသမိုင်း။ သူသည် Massachusetts Institute of Technology တွင် နှစ်အတော်ကြာ ဟောပြောပို့ချခဲ့ပြီး လက်ရှိတွင် လင်ကွန်းတက္ကသိုလ်ရှိ Modern Middle East History ၏ တွဲဖက်ပါမောက္ခတစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူစိတ်ဝင်စားသည့်နယ်ပယ်များတွင် အရှေ့အလယ်ပိုင်းရှိ လူမျိုးရေးနိုင်ငံရေး၊ အော်တိုမန်အင်ပါယာရှိ လူမျိုးရေးအကြမ်းဖက်မှု၊ ပါလက်စတိုင်းသမိုင်းနှင့် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုသမိုင်းတို့ ပါဝင်သည်။

00:00:34:29 - 00:01:12:25
Lora Vogt
သူ၏ထုတ်ဝေမှုများတွင် "Shattered Dreams of Revolution: From Liberty to Violence and the Late Ottoman Empire" အပါအဝင်၊ 2017 ခုနှစ်တွင် Society for Romanian Studies Outstanding Book Award အပါအဝင် ဆုများစွာကို ရရှိခဲ့သည်။ သူသည် "The Horrors of Adana: Revolution" ကို ရေးသားခဲ့သူလည်းဖြစ်သည်။ 20th Century အစောပိုင်းတွင် အကြမ်းဖက်မှု၊” 2022 ခုနှစ်တွင် ဤနေရာ၌ Stanford University Press မှ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ဤဖြစ်ရပ်ကို အရှေ့အလယ်ပိုင်း နွေရာသီ နွေရာသီ အင်စတီကျုရှိ K-12 Educators အတွက် ပထမကမ္ဘာစစ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သော ဤဖြစ်ရပ်ကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအားဖြင့် ဖြစ်နိုင်ချေရှိသည်။ National Endowment for the Humanities မှ အဓိက ထောက်ပံ့ငွေ။

00:01:12:27 - 00:01:38:11
Lora Vogt
ဒါကြောင့် အမေရိကန်တွေကို အခွန်ပေးဆောင်ပြီး ဒီအတွက် ပံ့ပိုးပေးတဲ့အတွက် အားလုံးကို ကျေးဇူးတင်ပြီး အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ကြတဲ့ အားလုံးကို ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ မင်းရဲ့အချိန်တွေရဲ့ ရက်ရောမှုနဲ့ မင်းရဲ့ စေတနာစေတနာကြောင့် ငါတို့က ဒီလိုမျိုး အရေးကြီးတဲ့ စကားဝိုင်းတွေကို မင်းကို ဒီမှာနဲ့ စောင့်ကြည့်နေတဲ့ ကမ္ဘာတဝှမ်းက မင်းတို့အားလုံးဆီ ယူဆောင်လာပေးနိုင်လို့ပါပဲ။

00:01:38:11 - 00:01:51:28
Lora Vogt
ကျေးဇူးပြု၍ ဒေါက်တာ Der Matossian ကို စင်မြင့်ပေါ်သို့ ကြိုဆိုရာတွင် ကျေးဇူးပြု၍ ကျွန်ုပ်နှင့် ပူးပေါင်းပါလား။

00:01:52:00 - 00:02:17:25
Bedross Der Matossian
ဖိတ်ခေါ်မှုအတွက် Lora နှင့် Cherie အား အထူးကျေးဇူးတင်ရှိပါသည်။ ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်း အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏ အရေးကြီးသော ရှုထောင့်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သော ဆရာ၊ ဆရာမများနှင့် စကားပြောရခြင်းအတွက် ဂုဏ်ယူဝမ်းမြောက်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် အခြေခံအားဖြင့် ဟောပြောပွဲသည် တစ်နာရီ၊ တစ်နာရီခွဲခန့် ကြာမြင့်မည်ဖြစ်သည်။ ပြီးတော့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုသဘောတရား၊ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်အကြောင်း အစမှာ ပြောပါမယ်။

00:02:17:28 - 00:02:57:13
Bedross Der Matossian
ပြီးမှ၊ အထူးသဖြင့် အော်တိုမန်အင်ပါယာအတွင်း အာမေးနီးယန်းတွေရဲ့ သမိုင်းအကျဉ်းကို တင်ပြပါမယ်။ ၁၉ ရာစု- ပထမလှိုင်း၊ ဟာမီဒီယန်အစုလိုက်အပြုံလိုက် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု၊ ဒုတိယလှိုင်း၊ အာဒါနာ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့၊ အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအပေါ် အာရုံစိုက်မယ်။ ဒါဟာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို ဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းအရင်းတွေ၊ အကျိုးဆက်တွေပါ။ အမှန်တော့၊ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဟာ အယူအဆတစ်ခုအနေနဲ့ - ဖြစ်ရပ်တစ်ခုအနေနဲ့ သူ့ဟာသူဟာ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ သမိုင်းရှုထောင့်ကနေပဲ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာဖို့က တကယ်ခက်ခဲတဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဖြစ်စဉ်တစ်ခုဆိုတာ ကျွန်ုပ်တို့အားလုံး သိပါတယ်။

00:02:57:20 - 00:03:36:05
Bedross Der Matossian
လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရှုထောင့်များ၊ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ရှုထောင့်များကို နားလည်ရန်အတွက် လူမှုသိပ္ပံဆိုင်ရာ ကိရိယာများ လိုအပ်ပါသည်။ ဒါကြောင့် ဒီနေ့ သင်ကြားသမျှဟာ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအကြောင်း အခြေခံတင်ပြချက်ပါ။
 
 ဒီတော့ ပထမဦးစွာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု သဘောတရားနဲ့ စကြည့်ရအောင်။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုသဘောတရားကို ရေးသားသူသည် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး အထူးသဖြင့် သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သော အဖြစ်အပျက်များကြောင့် အမှန်တကယ်စိတ်ပူပန်ခဲ့ရသည့် Raphael Lemkin ဟူသောအမည်ဖြင့် ဥပဒေပညာရှင်၊ ဂျူးဥပဒေပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။

00:03:36:08 - 00:04:06:21
Bedross Der Matossian
၁၉၁၉ ခုနှစ်တွင် အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်သူများကို ဗြိတိသျှတို့ လွတ်မြောက်လာသောအခါတွင် သူသည် သူ၏ “ဝင်ရိုးတန်း ဥရောပ” စာအုပ်တွင် ရေးသားခဲ့သည်- ဟု ရောနှောပြောဆိုခြင်းကြောင့် ထိတ်လန့်သွားပြီး “လူမျိုးတစ်မျိုး သတ်ဖြတ်ခံရပြီး အပြစ်ရှိသူများ လွတ်မြောက်လာကြောင်း ကျွန်တော် ကိုးကားပါသည်။ . အခြားလူကိုသတ်သောအခါ ယောက်ျားသည် အဘယ်ကြောင့် အပြစ်ပေးသနည်း။ လူတစ်သန်းကို သတ်ဖြတ်ခြင်းသည် လူတစ်ဦးကို သတ်ဖြတ်ခြင်းထက် အဘယ်ကြောင့်နည်းသနည်း။

00:04:06:23 - 00:04:37:22
Bedross Der Matossian
ထို့ကြောင့် သူသည် ဖျက်ဆီးမှု၊ ရိုင်းစိုင်းမှုစသည့် ကွဲပြားသော အသုံးအနှုန်းများနှင့် ဝေါဟာရများကို စဉ်းစားခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် သူသည် ဂရိဘာသာစကား “genos” နှင့် “cide” မှဆင်းသက်လာသော လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ အယူအဆအပေါ် အခြေချခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် သူ၏ “Axis Rule in Occupied Europe” တွင် သူရေးခဲ့သော အရေးကြီးဆုံး စာအုပ်များထဲမှ တစ်ခုမှာ- “လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်ခြင်း” အားဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် လူမျိုးတစ်မျိုး သို့မဟုတ် လူမျိုးစုတစ်စုကို ဖျက်ဆီးခြင်းဟု ဆိုကာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခဲ့သည်။

00:04:37:24 - 00:05:03:10
Bedross Der Matossian
ယေဘူယျအားဖြင့် ပြောရလျှင် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုသည် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ အဖွဲ့ဝင်အားလုံးကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခြင်းမှလွဲ၍ နိုင်ငံတစ်ခု၏ ချက်ချင်းပျက်စီးခြင်းကို မဆိုလိုပါ။ တိုင်းရင်းသားအုပ်စုများ၏ ဘဝအခြေခံအုတ်မြစ်များကို ဖျက်ဆီးပစ်ရန် ရည်မှန်းထားသည့် ကွဲပြားသော ပေါင်းစပ်လုပ်ဆောင်မှု အစီအစဉ်ကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရန် ရည်ရွယ်ပြီး အုပ်စုဖွဲ့၍ ချေမှုန်းပစ်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ အဖွဲ့များကိုယ်တိုင်

00:05:03:12 - 00:05:34:10
Bedross Der Matossian
အဆိုပါ အစီအစဉ်၏ ရည်ရွယ်ချက်များမှာ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာစကား၊ အမျိုးသားရေး ခံစားချက်၊ ဘာသာရေး၊ လူမျိုးစုများ၏ စီးပွားရေး တည်ရှိမှုနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ရေး လုံခြုံမှု၊ လွတ်လပ်မှု၊ ကျန်းမာရေး၊ ဂုဏ်သိက္ခာ တို့ကို ပြိုကွဲစေမည့် ရည်ရွယ်ချက်များ ပြိုကွဲစေရန်၊ ထိုသို့သောအုပ်စုများနှင့်သက်ဆိုင်သောပုဂ္ဂိုလ်များ၏ဘဝ။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွင် အဆင့်နှစ်ဆင့်ရှိသည်- ပထမ၊ အဖိနှိပ်ခံအုပ်စု၏ အမျိုးသားရေးပုံစံကို ဖျက်ဆီးခြင်းနှင့် ဒုတိယ၊ အခြား၊ ချမှတ်မှု-

00:05:34:13 - 00:06:11:03
Bedross Der Matossian
- ဖိနှိပ်သူ၏ အမျိုးသားရေးပုံစံကို ချမှတ်ခြင်း။”
 
ယခု၊ ဤသည်မှာ 1900 ခုနှစ်တွင်မွေးဖွားခဲ့သော Raphael Lemkin ဖြစ်ပြီး 1950 ခုနှစ်တွင် ဆုံးပါးသွားကာ ဆင်းရဲမွဲတေကာ အမှန်တကယ်ပင် ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ကုလသမဂ္ဂတွင် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ တရားဝင်အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်အဖြစ် သူ၏ဘဝတလျှောက်လုံး ပြင်းထန်စွာ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ ရာဇ၀တ်မှုတားဆီးကာကွယ်ရေးကွန်ဗင်းရှင်းလို့ခေါ်တဲ့ ကုလသမဂ္ဂကွန်ဗင်းရှင်းကို ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့မှာ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် ၂၆၀ အဖြစ် အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်။

00:06:11:05 - 00:06:57:10
Bedross Der Matossian
ကွန်ဗင်းရှင်းကို ၁၉၅၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၂ ရက်တွင် စတင်အသက်ဝင်ခဲ့သည်။ အသေးစိတ်ကျသော နည်းပညာဆိုင်ရာ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်မှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။
 
 အပိုဒ်ခွဲ (၁) သည် ငြိမ်းချမ်းသောကာလ၌ဖြစ်စေ စစ်ဖြစ်ချိန်၌ဖြစ်စေ လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုသည် တားဆီးကာကွယ်ရန်နှင့် အပြစ်ပေးရန်အတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေအောက်တွင်ရှိသော ရာဇ၀တ်မှုဖြစ်ကြောင်း စာချုပ်ချုပ်ဆိုထားသောအဖွဲ့အစည်းများမှ အတည်ပြုဖော်ပြထားသည်။
 
 ဒုတိယ ဆောင်းပါး- လက်ရှိ ကွန်ဗင်းရှင်းတွင် လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု ဆိုသည်မှာ အမျိုးသား၊ လူမျိုးရေး၊ လူမျိုးရေး သို့မဟုတ် ဘာသာရေး အုပ်စု တစ်ခုလုံး သို့မဟုတ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို ဖျက်ဆီးရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ကျူးလွန်သည့် အောက်ပါ လုပ်ရပ် တစ်ခုခုကို ဆိုလိုသည်- အုပ်စုဝင်များကို သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ဒုတိယ၊ အုပ်စုဝင်များအား ပြင်းထန်သော ခန္ဓာကိုယ် သို့မဟုတ် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်နစ်နာစေမှု၊

00:06:57:12 - 00:07:29:22
Bedross Der Matossian
တတိယ၊ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်စေ၊ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်စေ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပျက်စီးစေရန် တွက်ချက်ထားသော အုပ်စုဘဝအခြေအနေများကို တမင်တကာ ထိခိုက်စေခြင်း၊ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ကတော့ အဖွဲ့အတွင်း မမွေးဖွားခြင်းကို တားဆီးဖို့ ရည်ရွယ်တဲ့ စီမံချက်တွေ ချမှတ်ထားပါတယ်။ တောင်းပန်ပါတယ် - နောက်ဆုံးအနေနဲ့ အုပ်စုထဲက ကလေးတွေကို တခြားအဖွဲ့ကို အတင်းအကျပ် လွှဲပြောင်းပေးတယ်။
 
 အပိုဒ် ၃- အောက်ဖော်ပြပါ လုပ်ရပ်များကို အပြစ်ပေးရမည်- ပထမအချက်မှာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု။ ဒုတိယအချက်မှာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ရန် ပူးပေါင်းကြံစည်မှု။ တတိယအချက်မှာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ရန် တိုက်ရိုက် လူထု လှုံ့ဆော်မှု ဖြစ်သည်။

00:07:29:24 - 00:08:27:25
Bedross Der Matossian
စတုတ္ထ၊ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကျူးလွန်ရန် ကြိုးပမ်းမှု။ ပဉ္စမ၊ ရှုပ်ထွေးမှု၊ နောက်ဆုံး၊ ပဉ္စမအချက်မှာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ ရှုပ်ထွေးမှု။ ကျွန်ုပ်တို့တွေ့မြင်ရသည့်အတိုင်း၊ ဤအရာသည် အလွန်အရေးကြီးသည်၊၊ စည်းဝေးကြီးသည် Lemkin ၏ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာပျက်စီးခြင်းထက် ပိုမိုပြင်းထန်သောအလေးပေးမှုဖြစ်ပြီး ပိုမိုကျယ်ပြန့်သောလူမှုရေးပျက်စီးခြင်းအပေါ် လျော့နည်းစေသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် UN Genocide Convention သည် အပေးအယူတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကွန်ဗင်းရှင်း၏ အဓိကမူကြမ်းရေးဆွဲသူများသည် တစ်ဖက်တွင် အမေရိကန် သို့မဟုတ် ကိုလိုနီအာဏာရှင်များဖြစ်သည့် ဗြိတိသျှ၊ တစ်ဖက်တွင် ဆိုဗီယက်တို့က တားမြစ်ထားသောကြောင့်၊ ယဉ်ကျေးမှု လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု ဆန့်ကျင်ရေး လုပ်ရပ်များ ကျူးလွန်ရာတွင် ဗြိတိသျှ၊ အမေရိကန် တို့၏ တာဝန်ကြောင့် “ယဉ်ကျေးမှု လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု” ဟူသော အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက် ထဲတွင် ပါဝင်ပါသည်။

00:08:27:25 - 00:08:58:05
Bedross Der Matossian
သို့မဟုတ် ထိုအတိုင်းအတာအထိ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၊ အမေရိကန်သာမက ကနေဒါကိစ္စ၊ သြစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန်နဲ့ ဆိုဗီယက်ယူနီယံကိစ္စပါ။ ဆိုဗီယက်ယူနီယံ၏ ရှည်လျားသောသမိုင်းကြောင်းကြောင့် ဆိုဗီယက်ယူနီယံတွင်းရှိ နိုင်ငံရေးပြိုင်ဘက်များကို ချေမှုန်းရာတွင် အထူးသဖြင့် စတာလင်၏အကြမ်းဖက်မှုအတွင်း အထူးသဖြင့် ၎င်းတို့သည် နိုင်ငံရေးအုပ်စုများကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်။

00:08:58:07 - 00:09:25:24
Bedross Der Matossian
ထို့ကြောင့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏ ကွဲပြားခြားနားသော အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်များရှိပြီး၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို ဆွေးနွေးလိုပါက- အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုသည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအမျိုးအစားသို့ မကျရောက်စေရန် ငြင်းပယ်သောနည်းလမ်းအမြဲရှိသောကြောင့် ၎င်းသည် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ သို့သော် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ လေ့လာမှုများ ရှုထောင့်မှကြည့်လျှင်- လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ လေ့လာမှုများကိုယ်တိုင်က နယ်ပယ်တစ်ခုဖြစ်သည်- လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်များမှာ ပိုမိုခက်ခဲသော အဓိပ္ပါယ်များရှိပါသည်။
 
 ဤအဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်လိပ်စာ-
 
 အေးဂျင့်များ- ပြည်နယ်နှင့် တရားဝင်အာဏာပိုင်များကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း အာရုံစိုက်ပါ။

00:09:25:26 - 00:09:55:08
Bedross Der Matossian
ဒုတိယ၊ သားကောင်များ- ခေတ်သစ်ကာလတွင် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်တိုင်းတွင် သေဆုံးသူများသည် အမြဲတမ်းလူနည်းစုများဖြစ်သောကြောင့် လူမှုရေးဆိုင်ရာ လူနည်းစုများအဖြစ် ပုံမှန်သတ်မှတ်ထားသည်။
 
 ရည်မှန်းချက်များ- ကာယကံ သို့မဟုတ် ယဉ်ကျေးမှုအရ သားကောင်အုပ်စုကို ဖျက်ဆီးခြင်းနှင့် ချေမှုန်းရေး။
 
 အတိုင်းအတာ-စုစုပေါင်း ဖျက်ဆီးမှု တစ်ခုလုံး သို့မဟုတ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း။

00:09:55:10 - 00:10:19:22
Bedross Der Matossian
Strategies: ဘယ်လိုနည်းဗျူဟာအမျိုးအစားတွေလဲ။ Lemkin သည် မတူညီသော လုပ်ဆောင်မှုများ၏ ညှိနှိုင်းမှု အစီအစဉ်ကို ရည်ညွှန်းသည်။
 
 နောက်ဆုံးတော့ ရည်ရွယ်ချက်။ ရာဇ၀တ်မှုကိုယ်တိုင်က လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုလို့ သတ်မှတ်ရာမှာ ရည်ရွယ်ချက်က အရေးကြီးတဲ့ အခန်းကဏ္ဍကနေ ပါဝင်နေပါတယ်။ အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကိစ္စမှာ ရည်ရွယ်ချက် သဘောတရားနဲ့လည်း ဆွေးနွေးပါမယ်။ ရည်ရွယ်ချက်ကဘာလဲ။ ငါတို့သိလား?

00:10:19:24 - 00:10:55:24
Bedross Der Matossian
ကျွန်ုပ်တို့သည် သီးခြားစာရွက်စာတမ်း လိုအပ်ပါသလား။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကျူးလွန်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ရှိကြောင်း သက်သေပြသည့် တိကျသောစာရွက်စာတမ်း။ ဤသည်မှာ အခြားသော လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု အားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်ပါသည်။ ရည်ရွယ်ချက်ကိုယ်တိုင်က အရေးကြီးတဲ့ ကဏ္ဍတစ်ခုပါ။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဟု ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် သတ်မှတ်ကြောင်း ပညာရှင်နှင့် ဥပဒေရေးရာ သီအိုရီအများစုက သဘောတူကြသည်။ ရာဇ၀တ်မှုကျူးလွန်ခြင်းသည် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ မတော်တဆမဟုတ်ကြောင်း တရားလိုရှေ့နေများက သက်သေပြရန်သာ လိုအပ်ပါသည်။ ရည်ရွယ်ချက်ကိုယ်နှိုက်သည် အထူးရည်ရွယ်ချက်- သီးခြားရည်ရွယ်ချက်နှင့် ယေဘူယျရည်ရွယ်ချက်တို့အကြား ပိုင်းခြားထားသည်။

00:10:55:26 - 00:11:33:27
Bedross Der Matossian
ကွာခြားချက်များကား အဘယ်နည်း။ တိကျသော ရည်ရွယ်ချက် - တိကျသော ရည်ရွယ်ချက်တွင်၊ လုပ်ရပ်နှင့် ရလဒ်ကြား တိုက်ရိုက် ထင်ရှားစွာ ဆက်စပ်မှု ရှိပါသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ သင်သည် ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုကို ချမှတ်ပြီး ထိုဆုံးဖြတ်ချက်၏ ရလဒ်သည် သီးခြားအုပ်စုတစ်ခု၏ ပျက်သုဉ်းသွားခြင်းကို သင်သိပါသည်။
 
 ယေဘူယျရည်ရွယ်ချက်ဖြစ်သည့် အခြားရည်ရွယ်ချက်၊ လုပ်ရပ်နှင့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ အကျိုးဆက်များကို ပထဝီဝင်နှင့် ယာယီသဘောအရ ပိုင်းခြားထားသည်။ ဆိုလိုတာက လူတချို့ကို မိုးနည်းတဲ့မြေဆီ ပြန်ပို့ဖို့ ဆုံးဖြတ်ထားပေမယ့် အဲဒါရဲ့ အကျိုးဆက်ကို မင်းမသိဘဲ အဲဒီကာလမှာ လူတွေ သေကုန်လိမ့်မယ်။

00:11:33:27 - 00:12:01:09
Bedross Der Matossian
ဒါ ယေဘူယျ ရည်ရွယ်ချက်ပါ။
 
 အော်တိုမန်အင်ပါယာဆိုင်ရာ အမေရိကန်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရတဲ့ အမေရိကန် သံအမတ်ကြီး Henry Morgenthau ကို ကိုးကားပြီး အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ခေါင်းစဉ်ကို ဒီနေ့ စပါမယ်။ သူ့စာအုပ်ထဲက ကိုးကားချက်တွေထဲက တစ်ခုကတော့ “လူသားမျိုးနွယ်ရဲ့ သမိုင်းကြောင်း တစ်ခုလုံးမှာ ဒီလို ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ အပိုင်းတွေ မပါဝင်ဘူးလို့ ကျွန်တော် ယုံကြည်ပါတယ်။

00:12:01:11 - 00:12:38:04
Bedross Der Matossian
ကြီးစွာသော အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုနှင့် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုများသည် ၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင် အာမေးနီးယန်းလူမျိုး၏ ဆင်းရဲဒုက္ခများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်သောအခါတွင် အရေးမပါလှပေ။ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများသည် လူမျိုးတစ်မျိုးမဟုတ်ပါ၊ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများသည် လူမျိုးတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော် ဒီကို ကိုးကားရခြင်း အကြောင်းရင်းက အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်တွေ သိနားလည်မှု အတိုင်းအတာကို ပြသဖို့ပါ။ အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု မှတ်တမ်းများနှင့်အတူ အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုသည်လည်း အမေရိကန်သမိုင်း၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ပြီး၊ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအတွင်း သံတမန်တည်ရှိမှု၊ စာရွက်စာတမ်းများ၊ မျက်မြင်သက်သေစာရင်းများ၊ အင်ပါယာတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော အမေရိကန်သာသနာပြုများ ရာနှင့်ချီသော ထောင်ပေါင်းများစွာသော စာရွက်စာတမ်းများ ပါဝင်သည်။

00:12:38:06 - 00:13:15:00
Bedross Der Matossian
သူတို့အားလုံး အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို မျက်မြင်တွေ့ခဲ့ပြီး အမေရိကန် အစိုးရထံ ပြန်လည်တင်ပြခဲ့သည်။ Morgenthau ကိုယ်တိုင်ပင် အာမေးနီးယန်းများကိုယ်စား ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် အမေရိကန်ကို အတင်းအကြပ် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ဒါပေမယ့် သူ မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး။
 
 အခု အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတွေ - ငါမသိဘူး၊ သူတို့ဟာ 1 ရာစုမတိုင်ခင် ဘုံခေတ်မှာရှိခဲ့တဲ့ ရှေးခေတ်လူတွေပဲ သိလား။ ၎င်းတို့သည် သမိုင်းကြောင်းအရ အရေးပါသော နယ်မြေများ ရှိပြီး ၎င်းတို့သည် အေဒီ 301 တွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာကို လက်ခံကျင့်သုံးသည့် ပထမဆုံးသော လူမျိုးဖြစ်ပြီး ယနေ့ခေတ် အာမေးနီးယား၊

00:13:15:00 - 00:13:48:08
Bedross Der Matossian
ဤနေရာတွင် သင်မြင်ရသည်မှာ ယနေ့ခေတ် အာမေးနီးယားသည် တူရကီသမ္မတနိုင်ငံနှင့် အဇာဘိုင်ဂျန်သမ္မတနိုင်ငံတို့ကြားတွင် တည်ရှိသည်။ ဒါကြောင့် အာမေးနီးယန်းတွေဟာ ဒီဒေသမှာ အချိန်အတော်ကြာအောင် နေခဲ့ကြတာပါ။ 2 နှစ်မှ 3000 နှစ်။ နက်မှောင်သောအညိုရောင်ရှိ ဤဧရိယာများသည် 1915 ခုနှစ်အထိ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများ၏ ထင်ရှားသောဒေသများဖြစ်ပြီး သမိုင်းဝင်အာမေးနီးယန်းနယ်မြေများသည် လိမ္မော်ရောင်ရှိသောနေရာများဖြစ်သည်။

00:13:48:10 - 00:14:23:00
Bedross Der Matossian
အထူးသဖြင့် ဤနေရာတွင် Greater Armenia ဟုခေါ်သည်။ ကိလိကိပြည်၏ ဤအပိုင်းတွင်လည်း အရေးပါသောမြို့ဖြစ်သည့် အာဒါနာဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများသည် ထိုဒေသသို့ အော်တိုမန်များ မရောက်ရှိမီတွင် ရှိနေကြပြီး၊ ၁၉၁၈ ခုနှစ်တွင် အာမေးနီးယန်း လွတ်လပ်သော သမ္မတနိုင်ငံ မထူထောင်မီ နောက်ဆုံး တည်ရှိခဲ့သော အာမေးနီးယန်း လွတ်လပ်သော နိုင်ငံတော်မှာ ၁၁၉၈ ခုနှစ်မှ ၁၃၇၅ ခုနှစ်အကြား စီလီစီယာနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။

00:14:23:03 - 00:14:56:03
Bedross Der Matossian
ဤသည်မှာ တူရကီအရှေ့တောင်ဘက်ရှိ မြေထဲပင်လယ်ကိုကျော်နေသည့် နိုင်ငံတော်၏မြေပုံဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ခရူးဆိတ်စစ်ပွဲများအတွင်း လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်ထားသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့ပြီး ၎င်းသည် ပြန်လည်နုပျိုသောကာလ၊ ယဉ်ကျေးမှုပြန်လည်နုပျိုသောကာလ၊ ယဉ်ကျေးမှုပြန်လည်ဆန်းသစ်လာမှု၊ နိုင်ငံရေးစွမ်းရည်နှင့် ဒေသအသီးသီးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အပြန်အလှန်ဆက်ဆံမှုများလည်းဖြစ်သည်။
 
 အော်တိုမန် အာမေးနီးယန်းတွေအကြောင်း ဆွေးနွေးကြည့်ရအောင်၊ ဒါက အရေးကြီးဆုံး ကဏ္ဍပါ၊

00:14:56:03 - 00:15:23:03
Bedross Der Matossian
ငါပြောတာ။ ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်း အာမေးနီးယန်းတွေဟာ အော်တိုမန်အင်ပါယာမှာ အချိန်အတော်ကြာအောင် နေထိုင်ခဲ့ကြတာပါ။ အာမေးနီးယန်းတွေဟာ အော်တိုမန်အင်ပါယာရဲ့ ဒုတိယတန်းစား နိုင်ငံသားတွေအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရပြီး အဓိကအားဖြင့်တော့ အများစုနေထိုင်ကြတဲ့ အာမေးနီးယန်းပြည်နယ် ခြောက်ခု၊ ဆွေးနွေးတော့မယ်။ ဒီပြည်နယ်တွေမှာ သူတို့က ဘယ်တုန်းကမှ အများစုမဟုတ်ဘူးလို့ ပြောရမယ်။

00:15:23:05 - 00:15:51:02
Bedross Der Matossian
အော်တိုမန် သန်းခေါင်စာရင်းကို မှီခိုအားထားရတာကတော့ နောက်ပိုင်းမှာ ဆွေးနွေးနိုင်တဲ့ အကြောင်းရင်းတွေကြောင့် ပြဿနာတက်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီအတိုင်းအတာအထိ အာမေးနီးယန်းတွေဟာ ရုရှားမှာရှိတဲ့ သူတို့ရဲ့ မိတ်ဖက်တွေထက် ပိုကောင်းတဲ့ အခြေအနေမှာ နေထိုင်ခဲ့တယ်။ အာမေးနီးယန်းများနှင့် အော်တိုမန်အင်ပါယာကို နားလည်ရန်၊ ရုရှားအင်ပါယာရှိ အာမေးနီးယန်းများ၏ အခြေအနေကိုလည်း နားလည်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ သူတို့နှစ်ဦးစလုံးသည် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများကို အခါအားလျော်စွာ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းကြသည်။

00:15:51:05 - 00:16:20:29
Bedross Der Matossian
မဟုတ်ဘူး- ဒီနေရာမှာ ခရစ်ယာန်ဘာသာနဲ့ ဘာမှမဆိုင်ပါဘူး။ ၎င်းသည် Turkification နှင့် Russification နှင့်လည်းသက်ဆိုင်သည်။ သို့သော် အော်တိုမန်အင်ပါယာရှိ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများသည် ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ပေးအပ်ခဲ့ကြသည်။ ဤအယူအဆမှာ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများအား ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဘာသာရေးအရ ပေးအပ်ထားသော လွတ်လပ်မှုများစွာကို ခံစားခဲ့ရသည့် ပြောင်းဆန်စနစ်ဖြစ်သည်။ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတို့၏ ဦးဆောင်မှုကို အာမေးနီးယန်း အုပ်စိုးသူမှ ကိုယ်စားပြုသည်။

00:16:20:29 - 00:16:52:23
Bedross Der Matossian
ဘာသာရေးကို ကိုယ်စားပြုပြီး အခွန်ပေးဆောင်ရတယ်။ ခရစ်ယာန်မဟုတ်သူများ၊ မူဆလင်မဟုတ်သူများ၊ ဂျူးများနှင့် ခရစ်ယာန်များသည် သီးခြားအခွန်အခများ ပေးဆောင်ရပြီး နိုင်ငံတော်၏ အကာအကွယ်ကို ခံစားရမည့် ရှေးရိုးအစ္စလာမ့်အုပ်ချုပ်မှုစနစ်မျိုး ဖြစ်သည်မှာ သေချာပါသည်။ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများသည် ကုန်သည်များ၊ စက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ၊ အနုပညာရှင်များ၊ ကုန်သွယ်မှုနှင့် ဗိသုကာပညာရှင်များအဖြစ် အရေးပါသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။

00:16:52:25 - 00:17:20:17
Bedross Der Matossian
၁၉ ရာစုတွင် ၎င်းတို့သည် မြို့တော်ရှိ အရေးအကြီးဆုံး အော်တိုမန် အဆောက်အအုံများ တည်ဆောက်ရာတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ အော့တိုမန်အင်ပါယာတွင်သာမက ၁၉ ရာစုတွင်လည်း အင်ပါယာအတွက် စိန်ခေါ်မှု ရာစုနှစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ အော်တိုမန်တွေကို ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးစနစ်မှာ ထည့်ထားရင် အော်တိုမန်တွေကနေ ပြောင်းသွားတယ်လို့ သင်ထင်ပါတယ်။

00:17:20:20 - 00:17:53:24
Bedross Der Matossian
ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးစနစ်တွင် ဝမ်းစာ၊ ၎င်းတို့သည် တရုတ်ကဲ့သို့ နယ်ချဲ့ခြင်းမဟုတ်ပါ - တရုတ်နှင့် အလားတူ သို့မဟုတ် အီရန်နှင့် အလားတူ သို့မဟုတ် အခြားနေရာများနှင့် ဆင်တူသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် အော်တိုမန်အင်ပါယာ၏ စီးပွားရေးစနစ်များ၏ ပြည်တွင်းရေးကိစ္စများတွင် ဥရောပအင်အားကြီးများ၏ စီးပွားရေးဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုကြောင့် အထူးစီးပွားရေးအရ နယ်ချဲ့ခံခဲ့ရသည်။ ၎င်း၏အာဏာကို ခိုင်ခံ့စေရန်အတွက်၊ အော်တိုမန်အင်ပါယာသည် ၁၉ ရာစုတွင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများစွာကို စတင်ခဲ့သည်။

00:17:53:26 - 00:18:28:09
Bedross Der Matossian
ယင်းတို့ကို တန်ဇီမတ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု ၁၈၃၉-၁၈၇၆ ဟုခေါ်သည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ကိုလိုနီပြုခြင်းကို ရှောင်ရှားရန်၊ ကိုလိုနီပြုခြင်း၏ သားကောင်ဖြစ်လာစေရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် နိုင်ငံတော်နှင့် တပ်မတော်ကို ပိုမိုအင်အားကြီးသောနိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်လာစေရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။ ဤပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများသည် စာရွက်ပေါ်တွင် ကောင်းမွန်သော်လည်း လက်တွေ့တွင်မူ တန်းတူညီမျှမှုကို မပေးစွမ်းခဲ့ပေ။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် အာဏာရှင်ဆန်သော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး တစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး စစ်မှန်သော ရည်မှန်းချက်များကို မထမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့သောကြောင့် ဆန့်ကျင်ဘက်များ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

00:18:28:12 - 00:19:01:02
Bedross Der Matossian
ဒါကြောင့် နောက်ဆုံးမှာ မင်းမှာ...ဒါပေမယ့် ဒီပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေက အာမေးနီးယန်းတွေကို ကူညီပေးခဲ့တယ်။ နောက်ဆုံးတွင်၊ မင်းမှာ အာမေးနီးယန်း ပညာတတ်လူတန်းစား ပေါ်ပေါက်လာတယ်၊ မင်းမှာ ၁၉ ရာစုရဲ့ ဒုတိယနှစ်ဝက်မှာ အာမေးနီးယန်း ယဉ်ကျေးမှု အမျိုးသားရေးဝါဒ ပေါ်ထွန်းလာခဲ့တယ်။ သို့သော် အာမေးနီးယန်း ယဉ်ကျေးမှု အမျိုးသားရေးဝါဒသည် အော်တိုမန်အင်ပါယာမှ မစတင်ခဲ့ပေ။ ၎င်းသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ဗင်းနစ်မြို့အပြင်၊ ဗီယက်နမ်၊ ကလကတ္တားတွင် စတင်ခဲ့သည်။ ထိုစင်တာများအားလုံးသည် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများ၏ အမျိုးသားရေးအတိတ်အကြောင်း အသိပညာမြှင့်တင်ရာတွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။

00:19:01:05 - 00:19:26:05
Bedross Der Matossian
ဟုတ်ပါတယ်၊ အာမေးနီးယန်း အမျိုးသားရေးဝါဒဟာ အမျိုးသားရေးဝါဒ အမျိုးအစားအားလုံးနဲ့ ဆင်တူတဲ့ ခေတ်သစ်ဖြစ်စဉ်တစ်ခုပါ။ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများသည် လူမျိုးစုဘာသာရေးအုပ်စုများ သို့မဟုတ် အခြားဘာသာရေးအုပ်စုများအဖြစ် တည်ရှိခဲ့ကြသော်လည်း ခေတ်မီတိုးတက်လာခြင်းကြောင့် ၎င်းတို့သည် အမျိုးသားရေးအတိတ်ကို သတိပြုမိလာခဲ့ကြပြီး ထို့ကြောင့် အမျိုးသားရေးစိတ်ဓာတ်မျိုး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အမျိုးသားရေးဝါဒသည် ပညာတတ်လူတန်းစားများအတွက်လည်း ချုပ်နှောင်ထားသည်။

00:19:26:07 - 00:19:56:06
Bedross Der Matossian
မဟုတ်ဘူး၊ အာမေးနီးယန်းအားလုံး အမျိုးသားရေးဝါဒီတွေ မဟုတ်ဘူး။ အာမေးနီးယန်းအများစုသည် တောင်သူလယ်သမားများဖြစ်ပြီး အရှေ့တိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသည်။ သူတို့သည် ဆုတ်ယုတ်ခြင်းများကို ခံစားခဲ့ရပြီး အရှေ့ဘက်ရှိ အခြားဒြပ်စင်များက ကာ့ဒ်လူမျိုးများ၏ အခွန်နှစ်ဆနှင့် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ ထို့ကြောင့် - ဤကာလအတွင်းတွင် အော်တိုမန်တို့သည် ပထမဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကာလဟု လူသိများသော အရာကို အောင်မြင်နိုင်ခဲ့ကြသည်။

00:19:56:08 - 00:20:41:11
Bedross Der Matossian
အော်တိုမန်အင်ပါယာရှိ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမားများသည် နောက်ဆုံးတွင် ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာအောင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ရေးဆွဲကာ ပါလီမန်ကိုဖွင့်နိုင်သောကြောင့် ပထမဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကာလသည် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ ဒါဟာ အရှေ့အလယ်ပိုင်းရဲ့ ပထမဆုံး ဒီမိုကရေစီတစ်ပိုင်း အတွေ့အကြုံဖြစ်ပြီး အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ ပထမဆုံး ဒီမိုကရေစီတစ်ပိုင်း အတွေ့အကြုံပါ။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ဘုရင်စနစ် ဖြစ်သောကြောင့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမားများဖြစ်သည့် အော်တိုမန်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုသည် အော်တိုမန်အင်ပါယာကို အားကောင်းစေမည့် တစ်ခုတည်းသောနည်းလမ်းမှာ ဥရောပနိုင်ငံများ၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေနှင့် ပါလီမန်ကို အားကောင်းစေမည့် အရေးပါသော အင်စတီကျူးရှင်းနှစ်ခုကို လက်ခံကျင့်သုံးရန်ဖြစ်ကြောင်း သဘောပေါက်ခဲ့သည်။

00:20:41:13 - 00:21:16:00
Bedross Der Matossian
သို့သော် ၁၈၇၇-၁၈၇၈ ခုနှစ် ရုရှား-တူရကီစစ်ပွဲ၏ ရလဒ်ကြောင့် စူလတန်အဗ္ဗဒူလ်ဟာမစ်သည် ပါလီမန်ကိုပိတ်ကာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို စောဒကတက်ကာ ၁၈၇၈ ခုနှစ်မှ ၁၉၀၉ ခုနှစ်အထိ အော်တိုမန်အင်ပါယာကို အုပ်ချုပ်သည့် အာဏာရှင်စနစ်မျိုးနှင့်၊ အရှေ့အာမေးနီးယန်းတွေရဲ့ အခြေအနေဟာ သိသိသာသာ ကျဆင်းလာပါတယ်။

00:21:16:03 - 00:21:55:08
Bedross Der Matossian
အာမေးနီးယန်းမေးခွန်းက အခုထွက်လာတဲ့ နေရာပါ။ ဘာလင်ကွန်ဂရက်အပြီးတွင် အာမေးနီးယန်းမေးခွန်းသည် နိုင်ငံတကာဖြစ်လာသည်။ သို့သော် အာမေးနီးယန်းမေးခွန်းသည် 1860 နှင့် 1870 ခုနှစ်များမတိုင်မီတွင်ရှိခဲ့သည်။ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင် အာမေးနီးယန်းအနွယ်တော် သည် အစိုးရထံ Sublime Porte သို့ အစီရင်ခံစာ အနည်းငယ် ယူဆောင်လာပြီး "အရှေ့အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများထံမှ နစ်နာမှုများ၊ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုများ၊ အခွန်နှစ်ဆကောက်ခံမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ ကျွန်ုပ်တို့သည် ထောင်နှင့်ချီသော တိုင်ကြားစာများကို လက်ခံရရှိနေပါသည်။ သူတို့ရဲ့ အများကြီး။"

00:21:55:10 - 00:22:25:00
Bedross Der Matossian
သို့သော် အစိုးရ၏ ရှု့ထောင့်မှ တစ်စုံတစ်ရာ မလုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ဘဲ ၁၈၇၈ ခုနှစ်တွင် ဆန်စတီဖာနို စာချုပ် အပြီးတွင် အော်တိုမန်တို့ ရှုံးနိမ့်ပြီးနောက် အပိုဒ် ၁၆ ပါရှိခဲ့သည် - အခြေအနေကို ပိုကောင်းအောင် လုပ်ဆောင်မည်ဟု ရုရှားက ကတိပြုထားသည့် ပုဒ်မ ၁၆ ကို အတည်ပြုခဲ့သည်။ အရှေ့အာမေးနီးယန်း။ သို့သော် ချက်ချင်းဆိုသလိုပင် ဂျာမန်၊ ဗြိတိသျှ၊ ပြင်သစ်တို့သည် ရုရှားတို့၏ စွက်ဖက်မှုကို မကျေမနပ်ဖြစ်ခဲ့ကြသည်။

00:22:25:02 - 00:22:56:10
Bedross Der Matossian
၎င်းတို့သည် ချက်ချင်းပင် အခြားသောကွန်ဂရက်တစ်ခုကို ခေါ်ယူခဲ့ပြီး ယခုအခါ ၎င်းသည် ဘာလင်ကွန်ဂရက်ဖြစ်ပြီး ရုရှားတို့သည် ၎င်းတို့သိမ်းပိုက်ထားသည့် အရှေ့ပိုင်း Anatolia ဒေသများမှ ခွဲထွက်မည့် ပုဒ်မ ၁၆ မှ ၆၁ သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ အော်တိုမန်တို့သည် အရှေ့ပိုင်းပြည်နယ်များတွင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများ စတင်တော့မည်ဟူသော မရေရာသော ကတိများနှင့်အတူ၊ ထို့ကြောင့် 16 ခုနှစ် ဘာလင်စာချုပ်အပြီးတွင် အာမေးနီးယန်းမေးခွန်းသည် နိုင်ငံတကာသို့ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်။

00:22:56:12 - 00:23:21:21
Bedross Der Matossian
ဟုတ်ပါတယ်၊ ကျွန်ုပ်တို့ မှတ်သားထားရမည့်အချက်တစ်ခုမှာ- အာမေးနီးယန်းများသည် ဤပတ်ဝန်းကျင်တွင် သူငယ်ချင်းများ မရှိပါ။ ၎င်းတို့ကို တစ်ဖက်တွင် ရုရှားလူမျိုးများက တစ်ဖက်တွင် ဗြိတိန်က နိုင်ငံခြားအင်အားကြီးများက အသုံးပြု၍ အလွဲသုံးစားလုပ်ကြသည်။ ပြီးတော့ မင်းပြောနေတဲ့ ဆယ်စုနှစ်အပေါ်မှာ မူတည်တယ်။ ရုရှားတို့သည် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများကို နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းလာသောအခါတွင်၊ ဗြိတိသျှတို့သည် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများကို အကာအကွယ်ပေးသူများအဖြစ် ဝင်ရောက်လာကာ ဗြိတိသျှတို့အပေါ် အားကိုးလာကြသည်။

00:23:21:23 - 00:23:48:16
Bedross Der Matossian
ထို့နောက် ၁၉၁၃-၁၄ တွင် ဗြိတိသျှတို့၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှု ဆုတ်ယုတ်သွားပြီးနောက်၊ ၎င်းတို့သည် အော်တိုမန်တို့၏ လက်မှ ကယ်တင်မည့် နိုင်ငံအဖြစ် ရုရှားတို့ကို စတင်ကြည့်ရှုခဲ့ကြသည်။ ဒါပေမယ့် နောက်ဆုံးမှာတော့ အာမေးနီးယန်းတွေဟာ သံခင်းတမန်ခင်းမှာ အလုပ်မဖြစ်ဘူးဆိုတာ သိလာခဲ့တယ်။ ငါတို့ ကြိုးစားပြီးပြီ။ San Stefano မှာ စမ်းပြီးပြီ၊ ဘာလင်မှာ စမ်းပြီးပြီ။

00:23:48:18 - 00:24:16:18
Bedross Der Matossian
ဒါကြောင့် နောက်ဆုံးမှာ မင်းမှာ အာမေးနီးယန်း တော်လှန်ရေးသမား အုပ်စုငယ်လေးတွေ သဘာဝအတိုင်း ပေါ်ထွက်နေပါပြီ။ အများအားဖြင့်၊ တရားဝင်တူရကီသမိုင်းကြောင်းသည် ဤအုပ်စုများကို အထီးကျန်ဖြစ်နေခြင်းကို ကိုယ်စားပြုသည်။ တော်လှန်သောအဖွဲ့များသည် ကမ္ဘာ၏အခြားနေရာများတွင် တည်ရှိနေသောကြောင့် ဤအုပ်စုများ၊ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအခြေအနေတွင် ကျွန်ုပ်တို့တွေးမြင်ရမည်ဖြစ်သည်။ တော်လှန် ရေး လှုပ်ရှားမှု ကာလ က တစ်မျိုး။

00:24:16:20 - 00:24:46:25
Bedross Der Matossian
၎င်းတို့သည် ရုရှား Narodniks မှ လွှမ်းမိုးမှု အများစုဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့မှာ ဆိုရှယ်လစ်များ ဖြစ်ကြသည်၊ အချို့မှာ အစွန်းရောက် ဆိုရှယ်လစ်များ ဖြစ်သည်။ ပြီးတော့ သူတို့က ယုံကြည်ကြတယ် - သူတို့ထဲက တချို့က အော်တိုမန်အင်ပါယာရဲ့ အာမေးနီးယန်းအခြေအနေကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ ယုံကြည်ကြတယ်။ အချို့က အော်တိုမန်အင်ပါယာ၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုအောက်တွင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ယုံကြည်ကြပြီး အချို့က လွတ်လပ်ရေးကို ယုံကြည်ကြသည်။ ဟုတ်ပါတယ်၊ ဘော်လ်ကန်အခြေအနေကလည်း ဒါတွေအားလုံးကို အထောက်အကူပြုပါတယ်။

00:24:46:27 - 00:25:21:12
Bedross Der Matossian
နောက်ဆုံးတွင်၊ ဤတော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများသည် အာမေးနီးယန်းပြည်နယ်ခြောက်ခု၏ ဒေသများတွင် စတင်လုပ်ဆောင်လာသည်ကို ကျွန်ုပ်တို့တွေ့မြင်ရပြီး၊ အဓိက အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှု၏ ပထမအဆင့်အဖြစ် လူသိများသည့် အော်တိုမန်အစိုးရ၏ ပြင်းထန်သော တုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့်၊ ၁၈၉၄-၉၆ ကြား။ ၎င်းတို့ကို အာမေးနီးယန်းပြည်နယ်ခြောက်ခုဟု ခေါ်သည်- Van၊ Bitlis၊ Diyarbekir၊ Harput သို့မဟုတ် Mamuret-ul-Aziz၊ Sivas၊

00:25:21:15 - 00:25:45:27
Bedross Der Matossian
နှင့် Erzurum အာမေးနီးယန်းပြည်နယ်ခြောက်ခု သို့မဟုတ် အာမေးနီးယန်းများအတွက် အနောက်အာမေးနီးယားပြည်နယ်အဖြစ် လူသိများသောကြောင့် အာမေးနီးယန်းများသည် ဤအပိုင်းကို အနောက်အာမေးနီးယားအဖြစ် ရည်ညွှန်းကာ ဤအပိုင်းကို အရှေ့အာမေးနီးယားဟု ခေါ်ကြသည်။ ထို့ကြောင့် အာမေးနီးယားသမ္မတနိုင်ငံသည် အရှေ့အာမေးနီးယားဖြစ်သောကြောင့် ယနေ့ခေတ်တွင် မည်သည့်အရာမျှ တည်ရှိမနေတော့ပါ။ အာမေးနီးယန်းတွေ ဘယ်လောက်အတိုင်းအတာအထိ ရှိသလဲ။

00:25:45:27 - 00:26:16:08
Bedross Der Matossian
ကျွန်တော်တို့ပြောနေတာက သန်းခေါင်စာရင်းပေါ်မှာ မူတည်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တိုင်းနဲ့ ပြည်နယ်တွေမှာ အများစု ဖွဲ့တယ်လို့တော့ မထင်ဘူး။
 
 ဒါကြောင့် ဒီအစောပိုင်း အစုလိုက်အပြုံလိုက် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုတွေကို ဥရောပ စာနယ်ဇင်းတွေက ဖုံးလွှမ်းခဲ့ပါတယ်။ ထို့အပြင် အာမေးနီးယန်း ၁၀၀ မှ ၃၀၀,၀၀၀ ခန့်ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ဒုက္ခသည်များအတွက် ကူညီထောက်ပံ့မှုသည် အမေရိကန်ကြက်ခြေနီအဖွဲ့၏ ပထမဆုံး နိုင်ငံတကာမစ်ရှင် ဖြစ်လာခဲ့သည်။

00:26:16:10 - 00:26:45:21
Bedross Der Matossian
ဟုတ်ပါတယ်၊ ဥရောပသားတွေက ဒါကို စွက်ဖက်ခဲ့တယ်။ East Relief အနီးက အာမေးနီးယန်းတွေကို အကူအညီ ဒေါ်လာ သန်း ၁၀၀ ကျော် စုဆောင်းမယ်။ သို့သော် နောက်ဆုံးတွင် ဥရောပအင်အားကြီးများက ဆူလတန်အား စွက်ဖက်ကာ အရှေ့စစ်တပ်များ၏ အခြေအနေကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲရန်အတွက် စာချွန်လွှာများ သို့မဟုတ် စာချွန်လွှာများပေးပို့ရန် တွန်းအားပေးခဲ့သည်။ ဒါကြောင့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ဘယ်နေရာမှာပဲဖြစ်ဖြစ် တော်လှန်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုတိုင်းကို ပြစ်ဒဏ်ပေးတဲ့ စုပေါင်း ပြစ်ဒဏ်တွေ ရှိတယ်။

00:26:45:24 - 00:27:15:08
Bedross Der Matossian
အာမေးနီးယန်း တော်လှန်ရေးသမား ဆယ်ယောက်က အော်တိုမန် အရာရှိတွေကို သတ်ဖြတ်တဲ့ လုပ်ရပ်ကို ကျူးလွန်ခဲ့မယ်ဆိုရင် ရလဒ်က အော်တိုမန်တွေရဲ့ ကြီးမားတဲ့ လက်တုံ့ပြန်မှုပါပဲ။ ယနေ့ခေတ်ကာလတွင် - လက်ရှိသမိုင်းကြောင်းအရ၊ Hamidian အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများအတွင်း ဒေသဆိုင်ရာ ကွဲပြားမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ ပိုမိုရှင်းလင်းလာသည်။ ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ အစမှာ ပြောခဲ့သလိုပဲ၊ အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဟာ သူ့ရဲ့ ပြင်းအားကြောင့် သမိုင်းကြောင်းထဲမှာ ပါ၀င်ပါတယ်။

00:27:15:10 - 00:27:48:25
Bedross Der Matossian
Hamidian အစုလိုက်အပြုံလိုက် အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုများ - ကျွန်ုပ်တို့တွင် Hamidian အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုများနှင့်ပတ်သက်သော စာအုပ်တစ်အုပ် မရှိပါ။ Adana လူသတ်ပွဲ၊ အတူတူပါပဲ။ ကျွန်ုပ်တို့တွင် ဤနေရာ၌ စာအုပ်အနည်းငယ်ရှိသော်လည်း အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမှာ [ရှင်းလင်းစွာမသိရသေးသော] ဖြစ်သည်။ သို့သော် အဖြစ်အပျက်အတွင်း ဖြစ်ပျက်ခဲ့သော ဤအစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများ (သို့) ဟာမီဒီယန်ခေတ်အတွင်း သည် ကာလ၏ သမိုင်းမှတ်တမ်းတွင် ခဲယဉ်းသည်။ ဟုတ်ပါတယ်၊ 19 ရာစုရဲ့ ဒီအချိန်အတွင်းမှာတော့ Young Turks လို့ခေါ်တဲ့ ပြည်ပရောက် အော်တိုမန်အဖွဲ့သစ်တစ်ခု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပါပြီ။

00:27:48:27 - 00:28:27:18
Bedross Der Matossian
၎င်းတို့သည် ဥရောပနိုင်ငံရေး အတွေးအမြင်၊ အကောင်းမြင်ဝါဒ၊ ဒါဝင်ဝါဒနှင့် အခြားဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေများနှင့် အခြားသော ရေစီးကြောင်းများစွာ၊ ဥရောပအတွင်း တဟုန်းဟုန်းတောက်နေသော အယူဝါဒဆိုင်ရာ ရေစီးကြောင်းများက လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။ အော်တိုမန်အင်ပါယာတွင် အပြောင်းအလဲတစ်ခုကို ဆောင်ကြဉ်းပေးလိုကြသည်။ ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရတယ်။ ၎င်းတို့သည် လန်ဒန်၊ ပါရီ၊ ကိုင်ရိုနှင့် အခြားနေရာများစွာရှိ မြို့တော်များတွင် နေထိုင်သော ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများဖြစ်သည်။ သူတို့သည် တော်လှန်ရေးအားဖြင့်မဟုတ်ဘဲ စူလတန်ကို ဖြိုချရန် ငြိမ်းချမ်းသောဆုံးဖြတ်ချက်ကို ယုံကြည်ကြသည်။

00:28:27:18 - 00:29:08:15
Bedross Der Matossian
သူတို့က ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ကို ယုံကြည်ကြတယ် - တောင်းပန်ပါတယ် အဲဒါ ငါရှာနေတာ - စကားလုံး - "တော်လှန်ရေး" ကို ရှာနေတယ်။ ပြီးတော့ သူတို့က စူလတန်ကို ဖြိုချဖို့ ဥရောပရဲ့ စွက်ဖက်မှုကို မလိုလားဘူး။ တာ့လူငယ်တို့သည် ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရသော အခြားအုပ်စုများနှင့် ဆွေးနွေးခဲ့ပြီး အာမေးနီးယန်း၊ ဂရိ၊ အယ်လ်ဘေးနီးယန်း၊ အာရပ်လူမျိုးများဖြစ်သည့် အော်တိုမန်-အာဏာရှင် စူလတန်ကို ဖြိုခွင်းနိုင်စေမည့် အနေအထားတစ်ရပ်ကို ဖန်တီးရန်၊ ကာလကြာရှည်စွာ လှုပ်ရှားမှုများအပြီးတွင် အော်တိုမန်ပါလီမန်၊

00:29:08:17 - 00:29:35:10
Bedross Der Matossian
အတိုချုပ်ပြောရလျှင် အစည်းအဝေး နှစ်ခုအပြီးတွင် အော်တိုမန် အတိုက်အခံအဖွဲ့များ၏ ကွန်ဂရက် ၁၉၀၂ နှင့် ၁၉၀၇ ခုနှစ် ကွန်ဂရက်တို့ ဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံးတွင်၊ Young Turk Revolution သည် ၁၉၀၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းတွင် အဓိက ဖြစ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဒါဟာ ခေတ်မီအရှေ့အလယ်ပိုင်းကို ပုံဖော်တဲ့ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုလို့ ပြောလို့ရမယ်။ ဒါဟာ ပထမကမ္ဘာစစ်ကို ဦးတည်သွားစေနိုင်တဲ့ အဖြစ်အပျက်တစ်ခုဖြစ်ပေမယ့် ဒါဟာ အရေးကြီးတဲ့ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုပါ။

00:29:35:12 - 00:30:05:12
Bedross Der Matossian
မျှော်လင့်ချက်တွေ ယူဆောင်လာခဲ့တဲ့ အဖြစ်အပျက်တစ်ခုပါ။ ပြီးတော့ ကျွန်တော့်ရဲ့ ပထမဆုံးစာအုပ်ဖြစ်တဲ့ “Shattered Dreams of Revolution: From Liberty to Violence in the latent Empire in the Ottoman Empire.” အာမေးနီးယန်းများ၊ အာရပ်များ၊ အယ်လ်ဘေးနီးယား၊ ဂျူးများနှင့် အခြားအုပ်စုများစွာအတွက် အဓိကမျှော်လင့်ချက်တစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် ၎င်းတို့သည် ညီရင်းအစ်ကိုအဖြစ်၊ တန်းတူညီမျှ၊ လွတ်လပ်မှု၌ နေထိုင်သွားမည်ဖြစ်ပြီး အော်တိုမန်ဝါဒဟုခေါ်သော ဝိသေသလက္ခဏာသစ်တစ်ရပ်ကို ဖန်တီးကြမည်ဖြစ်သည်။ .

00:30:05:14 - 00:30:52:02
Bedross Der Matossian
ဒါပေမယ့် ငါ့စာအုပ်ထဲမှာ ပြထားသလိုပဲ၊ ကြည်နူးမှုဆိုတာ တကယ်ပဲ... ဒီနေ့ ဘယ်လို တော်လှန်ရေး အမျိုးအစားမဆို အာရပ်နွေဦးကို တွေးကြည့်တော့ အာရပ်နွေဦးမှာ ငါတို့တွေ့ခဲ့ရတဲ့ ကြည်နူးစရာ ခံစားချက်၊ ဒါက အသစ်တစ်ခုပဲ၊ ဒါက အသစ်တစ်ခုပဲ၊ အစကတည်းက လူတိုင်း စည်းလုံးညီညွတ်စွာ နေထိုင်သွားကြသည်။ သို့သော် ကြည်နူးဖွယ်ခံစားချက်များ ပြီးဆုံးသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် အော်တိုမန်အယူဝါဒ၏ စစ်မှန်သော litmus စမ်းသပ်မှု စတင်ခဲ့သည်။ ကျွန်ုပ်တွေ့ရှိထားသည်- အော်တိုမန်ဝါဒကို ဆန့်ကျင်ဘက်နားလည်မှု၊ တော်လှန်ရေးရေးသားသူများထံမှ ဆန့်ကျင်ဘက်မျှော်လင့်ချက်များ- တခ်ခ်လူငယ်များနှင့် အခြားအုပ်စုများ၊ အာမေးနီးယန်းများ စသည်ဖြင့်၊ တစ်ခုမှာ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု (Young Turks) ကို ယုံကြည်သည်) ကျန်တစ်ဦးမှာ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချခြင်းကို ယုံကြည်သည်။ .

00:30:52:05 - 00:31:19:12
Bedross Der Matossian
အုပ်ချုပ်ရေးဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချရေး။ ၎င်းတို့၏ အရေးအသားများတွင် တစ်ခါတစ်ရံ ဖက်ဒရယ်ပြည်နယ်-အမေရိကန်ကို ဖက်ဒရယ်စနစ်အဖြစ် ရည်ညွှန်းပြောဆိုကြသည်။ သူတို့က "ဘာလို့ US စနစ်ကို ကော်ပီကူးလို့မရတာလဲ" အော်တိုမန်အင်ပါယာ၏ဥရောပအပိုင်းတွင် ဥရောပတွင်ဖြစ်ပျက်နေသည်များကို သဘောပေါက်ကာ Young Turks များအတွက် ၎င်းတို့က "ကျွန်ုပ်တို့သည်သင့်အား အုပ်ချုပ်ရေးဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချပေးသည်နှင့်တစ်ပြိုင်နက် ဘာဖြစ်မည်ကိုကျွန်ုပ်တို့သိပါသည်။

00:31:19:15 - 00:31:57:02
Bedross Der Matossian
နိုင်ငံရေးဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချရေးသို့ ချက်ချင်း ခုန်ဆင်းပြီး နောက်ဆုံးတွင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို တောင်းဆိုမည်ဖြစ်သည်။” Turks လူငယ်များ၏ အော်တိုမန်ဝါဒတွင်လည်း Turkism ၏ ပြင်းထန်သော အရသာရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့ကို ရိပ်မိသည် - ၎င်းတို့၏ လုပ်ရပ်များကို အခြားသော လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်မှု မရှိသော အုပ်စုများက Turkification မူဝါဒများအဖြစ် ရှုမြင်ကြသည်။ Ottomanism အကြောင်းတွေးရင် အဓိက ဘာသာစကားက တူရကီဖြစ်သင့်တယ် လို့ သူတို့ကပြောကြတယ်။ အော်တိုမန်အင်ပါယာအတွင်းရှိ အခြားသော မူဆလင်မဟုတ်သော အစိတ်အပိုင်းများအားလုံးသည် ၎င်းတို့၏အခွင့်အရေးများကို စွန့်လွှတ်ရမည်ဖြစ်သည်။

00:31:57:04 - 00:32:30:12
Bedross Der Matossian
ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းများသည် ပညာရေးစနစ်တွင် ၎င်းတို့၏အခွင့်အရေးများကို စွန့်လွှတ်ရမည်ဖြစ်ပြီး ပညာရေးဝန်ကြီးသည် ပညာရေးစနစ်တွင် နောက်ဆုံးခုံသမာဓိဖြစ်ရမည်ဖြစ်သည်။ ဤလုပ်ရပ်အားလုံးကို အာမေးနီးယန်းများနှင့် အခြားအုပ်စုများက အနုတ်လက္ခဏာဆောင်သော ခြေလှမ်းများအဖြစ် ရှုမြင်ကြသည်။ သို့သော်လည်း ဆက်လက်ညှိနှိုင်းနေဆဲဖြစ်သည်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ သတိရစရာတစ်ခုက- တာ့ခ်လူငယ်တော်လှန်ရေးဟာ သွေးမဲ့တော်လှန်ရေးဖြစ်ပြီး၊ အဲဒီတုန်းက သတင်းစာတွေထဲမှာ တကယ်ကို ဖော်ပြခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

00:32:30:15 - 00:33:13:20
Bedross Der Matossian
သွေးမဲ့ တော်လှန်ရေးဆိုသည်မှာ ယခုအခါ ပြန်လည်တိုက်ခိုက်လိုသော ထိုင်ခုံမရှိသော အစိုးရမှ အကျိုးကျေးဇူးရရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အဓိကအလွှာတစ်ခု ရှိသည်ဟု ဆိုလိုသည်။ အဲဒါကို တွေးကြည့်ရင်၊ Young Turk Revolution ဟာ ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကို ခံခဲ့ရပါတယ်။ ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးကို သမိုင်းဝင်စံနမူနာအဖြစ် လက်ခံခဲ့ကြသည်။ ၎င်း၏ ရည်မှန်းချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးကို မည်သည့်အခါမှ ပြဿနာမတက်စေဘဲ - ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးကို တွေးကြည့်လျှင် ၎င်းသည် သွေးထွက်သံယို တော်လှန်ရေးဖြစ်သည်၊ လွတ်လပ်ခွင့်၊ ညီအစ်ကိုမောင်နှမများ စသည်တို့နှင့် မတူဘဲ အလွန်ပြဿနာတက်သော တော်လှန်ရေးဖြစ်သည်။

00:33:13:23 - 00:33:42:23
Bedross Der Matossian
ဒါကြောင့် ဒီအချက်ဟာ အလွန်အရေးကြီးတဲ့ အချက်ဖြစ်ပါတယ်။ ထို့ကြောင့် နောက်ဆုံးတွင် ဖြစ်ပျက်သွားမည့်အရာမှာ ရှေးရိုးစွဲဝါဒီများ ဖြစ်ကြလိမ့်မည်-- ဖောက်ပြန်ရေး အင်အားစုများသည် မတ်လ ၃၁ ရက်နေ့ ၁၉၀၉ ခုနှစ် အဖြစ်အပျက်များဟု လူသိများသော 1909 ခုနှစ်တွင် ပြန်လည် တိုက်ခိုက်တော့မည် ဖြစ်သည်။
 
 ဒါပေမယ့် တော်လှန်တဲ့ ဆောင်ပုဒ်တစ်ချို့ကို ပြချင်ပါတယ်။ ဤတွင် “အော်တိုမန်အယူဝါဒ၊ အသက်ရှည်သော ဖခင်နိုင်ငံ” လို့ ဆိုထားတာ မင်းသိလား။

00:33:42:26 - 00:34:11:11
Bedross Der Matossian
ဤသည်မှာ တော်လှန်ရေး၏ ကြည်နူးမှုကို ပြသသော အလွန်အရေးကြီးသော ပို့စကတ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် - ဤနေရာတွင် Ladino တွင် မတူညီသောဘာသာစကားများဖြင့် ပို့စကတ်ကို (ဂျူး-စပိန်)၊ ပြင်သစ်၊ ဤနေရာတွင် အော်တိုမန်၊ ဤနေရာ၊ ဂရိဘာသာစကားနှင့် ဤနေရာတွင် အာမေးနီးယန်းဘာသာစကားဖြင့် တင်ပြထားပါသည်။ “အခု ငါတို့အားလုံး အော်တိုမန်တွေ ဖြစ်နေပြီ” တဲ့။ နောက်တစ်ခု၊ နောက်ထပ် "စည်းကမ်း၊ တရားမျှတမှုနှင့် အမိန့်"၊ နောက်ထပ်အမှတ်အသားတစ်ခု၊ ဤနေရာတွင် နောက်ထပ်ပုံတစ်ပုံ။

00:34:11:11 - 00:34:48:09
Bedross Der Matossian
တကယ်တော့ ဒါတွေဟာ တော်လှန်ရေးကာလမှာ ပျံ့နှံ့ခဲ့တဲ့ ပို့စကတ်တွေပါ။ ဤနေရာတွင် "စည်းလုံးညီညွတ်သော အမိမြေအတွက်" ရှိပြီး လူမျိုးစုတိုင်းကို ကိုယ်စားပြုသည်- ဤနေရာတွင် Circassian၊ ဤနေရာတွင် အာရပ်၊ ဤနေရာ ဂရိ၊ ဤနေရာ အာမေးနီးယန်း စသည်ဖြင့်၊ ဤနေရာတွင် ဘူဂေးရီးယား။ ဒါတွေက ဘူဂေးရီးယားလို့ ထင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် တန်ပြန်တော်လှန်ရေးကို Action Army က နှိမ်နင်းခဲ့ပါတယ်။ တာ့လူငယ်များသည် အချိန်အနည်းငယ်အတွင်း အာဏာဆုံးရှုံးခဲ့သော်လည်း Action Army ကြောင့် အာဏာပြန်ရနိုင်ခဲ့သည်။

00:34:48:11 - 00:35:15:28
Bedross Der Matossian
သို့သော် ဤနေရာတွင် Adana စီရင်စုတွင်သာ ရှိသည်မှာ ဝမ်းနည်းပါသည်၊ တန်ပြန်တော်လှန်ရေးသည် အကြမ်းဖက်မှု အလှည့်အပြောင်းအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခြင်းဖြစ်သည်၊ Adana သည် စီးပွားရေးအရသာမက အာမေးနီးယန်းများအတွက် အရေးပါသောအခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်ပြီး ချည်ထည်အတွက်အချက်အချာအဖြစ်သာမက ရှေးခေတ် Cilicia ၏နိုင်ငံတော်တည်ရှိရာဒေသလည်းဖြစ်သည်။

00:35:16:00 - 00:35:47:22
Bedross Der Matossian
ရလဒ်မှာ အာမေးနီးယန်း 20,000 အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခြင်း နှင့် မွတ်ဆလင် 2,000 ကို သတ်ဖြတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ပြီးတော့ ဒါက စာအုပ်ပါ။ လိုချင်ရင် ဝယ်လို့ရပါတယ်။ ဖိအားမရှိသော်လည်း၊ ဤစာအုပ်သည် အာမေးနီးယန်းများနှင့် မွတ်စ်လင်မ်များကို မကြည့်ဘဲ အာမေးနီးယန်းများကဲ့သို့ မဟုတ်ဘဲ မွတ်စ်လင်မ်များ စသည်တို့ကို မကြည့်ဘဲ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခြင်းဆိုင်ရာ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်အသစ်တစ်မျိုးဖြစ်သည့် “The Horors of Adana” အကြောင်း ရေးသားထားသော စာအုပ်ဖြစ်သည်။ ရှေးခေတ် tropes) ဒါပေမယ့် အဲဒါကို ကြမ်းတမ်းတဲ့ အပိုင်းတစ်ခုအနေနဲ့ နားလည်တယ်။

00:35:47:24 - 00:36:14:11
Bedross Der Matossian
ဒါ​တွေက Adana မြို့က ပုံ​တွေပါ။ အရာအားလုံး ပျက်သုဉ်းသွားသည် ။
 
 ဒါကြောင့် ပထမကမ္ဘာစစ်ကိုသွားတဲ့လမ်း- ဟုတ်ပါတယ်၊ Adana အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုက အာမေးနီးယန်းတွေရဲ့ယုံကြည်မှုအခြေခံအုတ်မြစ်ကို တာ့ခ်လူငယ်တွေဆီ တုန်လှုပ်သွားစေခဲ့တယ်။ Hunchakians သို့မဟုတ် အခြားသော အာမေးနီးယန်း တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များကဲ့သို့သော တာ့ခ်လူငယ်များနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမှန်သမျှကို ဆန့်ကျင်သူများ၊

00:36:14:11 - 00:36:41:07
Bedross Der Matossian
သူတို့က "မင်းပြောနေတာ ငါတို့က မင်းကို သူတို့နဲ့ မပူးပေါင်းဘူး" အဓိက အာမေးနီးယန်း တော်လှန်ရေး အဖွဲ့ချုပ် အဖွဲ့ဖြစ်သည့် Dashnaktsutyun သည် တာ့ခ်လူငယ်များနှင့် ဆက်လက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဆဲ ဖြစ်သည်။ ယနေ့ထိတိုင်၊ CUP၊ ဗဟို CUP၊ ဗဟို Young Turk ပါတီ - လူ့တိုးတက်ရေးကော်မတီ - Adana အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုကို စွက်ဖက်ခြင်းရှိ၊ မရှိနှင့် ယနေ့အချိန်အထိ ဆွေးနွေးငြင်းခုံမှုမျိုးရှိနေသည်။

00:36:41:07 - 00:37:09:04
Bedross Der Matossian
ငါပြောတာမဟုတ်ဘူး။ သူများတွေပြောတာ ဟုတ်တယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီအကြမ်းဖက်မှု အဆင့်တွေဟာ အကြမ်းဖက်မှုရဲ့ သီးခြားအဆင့်လို့ ထင်ပါတယ်။ စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်း ဆွေးနွေးရမယ့် အကြောင်းအရာတစ်ခုပါ။ ဘော်လကန်စစ်ပွဲများသည် အော်တိုမန်တို့ အတွက် ကြီးမားသော ထိုးနှက်ချက်ဖြစ်သည်။ အော်တိုမန်အင်ပါယာ၏ဥရောပအပိုင်းတွင် ၎င်းတို့၏ပိုင်ဆိုင်မှု၏ 95% ခန့်ဆုံးရှုံးခဲ့ရပြီး ဘော်လကန်စစ်ပွဲများသည်လည်း အာမေးနီးယန်းမေးခွန်းကို နောက်တစ်ကြိမ်ပြန်လည်ရှင်သန်ရန် အာမေးနီးယန်းတို့အား အားပေးမှုတစ်မျိုးပေးခဲ့သည်။

00:37:09:07 - 00:37:36:13
Bedross Der Matossian
ပြီးတော့ ရုရှားကလည်း ဒီကိစ္စမှာ အရေးပါတဲ့ အခန်းကဏ္ဍကနေ ပါဝင်ခဲ့တယ်။ ထို့ကြောင့် ၁၉၁၃-၁၄ ခုနှစ် အာမေးနီးယန်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ပရောဂျက်ဟု လူသိများသော အရာကို အော်တိုမန် အာမေးနီးယန်း ပြည်နယ်များ - ခြောက်ခု - ခြောက်ခုကို နှစ်ပိုင်းခွဲရန် ရည်ရွယ်သည်။ စင်တာများကို Van နှင့် Erzurum ဖြစ်မည်ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့အား ဥရောပစစ်ဆေးရေးမှူးနှစ်ဦး သို့မဟုတ် အော်တိုမန်ခရစ်ယာန်စစ်ဆေးရေးမှူး နှစ်ဦးက အုပ်ချုပ်မည်ဖြစ်သည်။

00:37:36:16 - 00:38:07:17
Bedross Der Matossian
ပထမဆုံးခန့်အပ်ခံရသူမှာ Westenenk ဖြစ်ပြီး ကျန်တစ်ဦးမှာ Hoff ဖြစ်သည်။ တယောက်က ဘယ်လ်ဂျီယံ။ နောက်တစ်ယောက်ကတော့ နော်ဝေ လို့ ထင်ပါတယ်။ အော့တိုမန်အင်ပါယာ 1914 တွင် ပထမကမ္ဘာစစ်သို့ဝင်ရောက်သွားသောကြောင့် သဘောမပေါက်ခဲ့ပါ။ ပထမကမ္ဘာစစ်နှင့် အော်တိုမန်အင်ပါယာအကြောင်းကို အသေးစိတ်ဆွေးနွေးမည်မဟုတ်ပါ။

00:38:07:19 - 00:38:33:18
Bedross Der Matossian
အော့တိုမန်အင်ပါယာသည် ၁၉၁၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် ပထမကမ္ဘာစစ်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ကော့ကေးဆပ်ရှိ ရုရှားတပ်များကို ဆန့်ကျင်သည့် ဆိုးရွားလှသော စစ်ဆင်ရေးတွင် ဘာကူမြို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ရန် အရှေ့ဘက်သို့ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ Sarikamish တိုက်ပွဲတွင် ၎င်းတို့သည် နှစ်နှစ်ခြိုက်ခြိုက် ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီး အာမေးနီးယန်းများကို ရုရှားတို့ဘက်မှ ရပ်တည်ခဲ့သည်ဟု အပြစ်တင်ခဲ့သည်။ ပြီးတော့ Young Turks တွေဟာ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတွေကို ပဉ္စမမြောက်ကော်လံတစ်မျိုးအဖြစ် ပုံဖော်ဖို့ လှုပ်ရှားမှုကို စတင်ခဲ့ပြီး၊ နိုင်ငံတော်ကို ခြိမ်းခြောက်မှုဖြစ်ပြီး ဒါက ကျွန်တော့်ကို အရေးကြီးတဲ့မေးခွန်းတစ်ခု ဖြစ်စေပါတယ်။

00:38:33:21 - 00:38:59:07
Bedross Der Matossian
အာမေးနီးယန်းဖက်က ရုရှားတွေလား။ တစ်ချို့က- တစ်ချို့က ရုရှားတွေ လွတ်လပ်ရေးပေးမယ်ဆိုတဲ့ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ ရုရှားတွေဖက်က လုပ်ခဲ့ကြတယ်။ ရုရှားဖက်က ပါ၀င်တဲ့ ယူနစ်တွေ ရှိတယ်၊ အာမေးနီးယန်း ယူနစ်တွေက ရုရှားတွေ စည်းရုံးတယ်။ သို့သော် အော်တိုမန်များကို တိုက်ထုတ်ရန် ကော့ကေးဆပ်သို့ ပြောင်းရွှေ့လာသူ ရာနှင့်ချီသော လူအချို့လည်း ရှိသေးသည်။

00:38:59:10 - 00:39:23:11
Bedross Der Matossian
သို့သော် ခေါင်းဆောင်မှု၊ အော်တိုမန်အင်ပါယာရှိ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်မှု၊ အာမေးနီးယန်းဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များနှင့် အာမေးနီးယန်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့ချုပ်တို့က ဘက်မလိုက်ဘဲ ကြားနေမည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။
 
 ပြီးတော့ ဒါက ကမ်ပိန်းတွေရဲ့ လမ်းညွှန်ချက်တွေကို ပြသတဲ့ မြေပုံတစ်ခုပါ - သင့်မှာ မျက်နှာစာသုံးခုဖွင့်ထားပါတယ်။ ပရော်ဖက်ဆာ Tallon ကလည်း ဒီအကြောင်းကို စောစောက ပြောခဲ့တယ်။

00:39:23:13 - 00:39:45:17
Bedross Der Matossian
သင့်တွင် အနောက်ဘက်မျက်နှာစာရှိသည်- ဂယ်လီပိုလီသည် ဗြိတိသျှတို့ကို အနိုင်ယူကာ အော်တိုမန်တို့အတွက် အောင်ပွဲတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။ Sarikamish သည် ဘေးဥပဒ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ပြီးတော့ မင်းမှာ တောင်ပိုင်းမျက်နှာစာရှိတယ်၊ ဂျေရုဆလင်ကို ဗြိတိသျှတွေက ၁၉၁၅ ဒီဇင်ဘာမှာ သိမ်းပိုက်ပြီး ဘဂ္ဂဒက်ကို ဗြိတိသျှတွေ သိမ်းပိုက်တယ်။ ဟုတ်ပါတယ်၊ ဗြိတိန်-ဥရောပသားတွေ ဘယ်သူ့ကိုမှ ကယ်တင်ဖို့ မရှိဘူး။ သူတို့သည် မည်သူ့ကိုမျှ ကယ်တင်ရန် မရှိ။

00:39:45:19 - 00:40:18:00
Bedross Der Matossian
အော်တိုမန်အင်ပါယာကို ပိုင်းခြားရန်၊ ဘဂ္ဂဒက်၊ ခရက္ကခ်မှာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အော်တိုမန်အင်ပါယာကနေ ရရှိသမျှတွေကို မျှဝေဖို့၊ ဗြိတိသျှ ဒါမှမဟုတ် တခြား ပြင်သစ်အကျိုးစီးပွားက အိန္ဒိယကို ဦးတည်တဲ့ လမ်းကြောင်းကို ထိန်းသိမ်းဖို့ သူတို့ရောက်ရှိနေပါတယ်။
 
 ဟုတ်ပါတယ်၊၊ ဒါတွေကို အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုရဲ့ အဓိကကျူးလွန်သူတွေအဖြစ် ဂန္တဝင်အားဖြင့် ကိုယ်စားပြုပါတယ်။ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး Talaat Pasha သည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုစတင်ရာတွင် အဓိကကျသောပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သည်။

00:40:18:07 - 00:40:38:01
Bedross Der Matossian
ဒုတိယ၊ ကျွန်ုပ်တို့တွင်စစ်ပွဲ၏ ၀ န်ကြီး Enver Pasha၊ Germanophile ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က အော်တိုမန်စစ်တပ်ကို ထောက်ပံ့ရာတွင် ဂျာမနီသည် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့ပြီး အော်တိုမန်တို့သည် ဂျာမနီစစ်ပွဲကို အောင်နိုင်လျှင် ယခု အောင်ပွဲခံကာ ပြင်သစ်တို့ လက်မှလွတ်မည်ဟူသော မျှော်လင့်ချက်ဖြင့် အော်တိုမန်တို့သည် ဂျာမန်တို့ကို အားကိုးခဲ့ကြသည်။ နှင့် ရုရှားလူမျိုးများ။

00:40:38:03 - 00:41:11:21
Bedross Der Matossian
နောက်ဆုံးတော့ အနည်းဆုံးတော့ ရေတပ်ဝန်ကြီး Jemal Pasha ပါ။ Jemal ၏အခန်းကဏ္ဍသည် ယခုအခါတွင် မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်လာသည်။ မကြာသေးမီက သမိုင်းမှတ်တမ်းများက သူကြားထဲတွင် ရှိနေကြောင်း ပြသရန် ကြိုးစားနေသည်ဟု ကျွန်တော် ထင်ပါတယ်။ သူ့အတွက် မီးခိုးရောင်ဇုန်။ သူသည် အောင်ပွဲခံသူတစ်ယောက်ဖြစ်ကြောင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမသိရပေ။
 
 လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ပုံ- ဟုတ်ပါတယ်၊ တာ့ခ်နဲ့ ကာ့ဒ် အထူးအဖွဲ့တွေဟာ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့ ဖန်တီးထားတဲ့ လွတ်မြောက်လာတဲ့ အကျဉ်းသားတွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားလေ့ရှိပြီး အဲဒီထဲက ထင်ရှားတဲ့ အဖွဲ့ကတော့ ဒေါက်တာ Bahaeddin Şakir ဦးဆောင်တဲ့ အထူးအဖွဲ့ ဖြစ်ပါတယ်။

00:41:11:23 - 00:41:36:09
Bedross Der Matossian
သို့သော်လည်း အကျဉ်းထောင်များမှ လွတ်မြောက်လာသူများမှာ အစိုးရ၏ ယာယီဥပဒေကြောင့် စစ်မှုထမ်းရန် လွတ်မြောက်လာပြီး အများစုမှာ အရှေ့ဘက်သို့ စေလွှတ်ခံရခြင်း ဖြစ်သည်။ အာမေးနီးယန်းများကို တိုက်ခိုက်ရန် သို့မဟုတ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွင် ပါဝင်ပါ။ အာမေးနီးယန်း အမျိုးသား အများစုကို စစ်တပ်ထဲသို့ စုဆောင်းပြီးနောက် လက်နက်ဖြုတ်သိမ်းကာ ရဲဘက်စခန်းများတွင် ထားရှိခဲ့သည်။

00:41:36:11 - 00:42:19:17
Bedross Der Matossian
နောက်ပိုင်း ရဲဘက်စခန်းတွေမှာ ထည့်ထားတဲ့သူတွေကတော့ သံသယဖြစ်စရာတွေ၊ ကိုးကားစရာအချက်တွေကို ကိုးကားပြီး အလုပ်သမားစခန်းတွေမှာ အများစုဖွဲ့စည်းထားတဲ့ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတွေပါ။ အများစုမှာ ဘဂ္ဂဒက်-ဘာလင် မီးရထားလမ်းနှင့် Amanus တောင်များတွင် အလုပ်လုပ်ရန် သတ်မှတ်ထားပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်းတို့ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၁၉၁၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ရပ်ရွာခေါင်းဆောင်များကို ကွန်စတန်တီနိုပယ် - အစ္စတန်ဘူလ်တွင် ဖမ်းဆီးပြီး မကြာမီ သတ်ပစ်ခဲ့သည်။ စစ်တပ်တွင် အကျုံးဝင်သော ယောက်ျားများအားလုံးနှင့် ခေါင်းဆောင်မှုမရှိဘဲ ယခုအခါ အာမေးနီးယန်းလူထုသည် အကာအကွယ်မဲ့ပြီး ယခင်ကထက် ပိုမို အားနည်းလာခဲ့သည်။

00:42:19:19 - 00:42:58:17
Bedross Der Matossian
ဤသည်မှာ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကြောင့် ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည့် အာမေးနီးယန်းပညာတတ်ကြီးအချို့၏ ရုပ်ပုံများဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့အနက် အထင်ရှားဆုံးဖြစ်သည့် Krikor Zhorab၊ Daniel Varoujan၊ Rupen Zartarian တို့သည် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတို့၏ la crème ၏မုန့်များဖြစ်သည်။ ဉာဏအထက်တန်းစား။ ဒါကြောင့်လည်း စဉ်းစားပါ။ ငါဆိုလိုသည်မှာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု မဟုတ်ဘဲ၊ အော်တိုမန်အင်ပါယာရှိ အာမေးနီးယန်းတို့၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖျက်ဆီးခြင်းသာမကဘဲ ပျောက်ကွယ်သွားသော ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေး အမွေအနှစ်ကိုလည်း ဖျက်ဆီးခြင်းလည်း မဟုတ်ဘဲ အနာဂတ် မျိုးဆက်များထံ လက်ဆင့်ကမ်းခြင်း မဟုတ်ပါ။

00:42:58:19 - 00:43:29:18
Bedross Der Matossian
ယခင်က အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုသည် ဖြစ်ရပ်တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခံခဲ့ရသည်။ ၎င်းသည် 1915 ခုနှစ်တွင်စတင်ခဲ့ပြီး 1923 ခုနှစ်တွင်အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ သို့သော် မကြာသေးမီက ပညာသင်ဆုသည် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွင် အနည်းဆုံးအဆင့်နှစ်ဆင့်ရှိကြောင်း သေချာကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည်။ ပထမအဆင့်သည် ၁၉၁၅ ခုနှစ် နွေဦးရာသီနှင့် ဆောင်းဦးရာသီတွင် အာမေးနီးယန်းတို့၏ သမိုင်းဝင်မြေများဟု သတ်မှတ်ခံရသော အရှေ့ပိုင်းပြည်နယ် ခြောက်ခု၏ လူဦးရေကိုသာ ပစ်မှတ်ထားသည့် Young Turks ဖျက်သိမ်းရေး အစီအစဉ်ဖြစ်သည်။

00:43:29:21 - 00:44:02:10
Bedross Der Matossian
ဒါက ပထမအဆင့်ပါ။ အာမေးနီးယန်း ဗီလာခြောက်ခု (အဲဒါကို သူတို့ခေါ်သည်) - ၎င်းတို့သည် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများ၏ အခိုင်အမာတည်ရှိမှုဖြစ်ပြီး အာမေးနီးယန်းတို့၏ သမိုင်းဝင်ဇာတိမြေအဖြစ် သတ်မှတ်ခံခဲ့ရသည်။ ဒုတိယအဆင့်မှာ ၁၉၁၆ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလနှင့် ဒီဇင်ဘာလကြားတွင်ဖြစ်ပြီး၊ ဤလူအုပ်ကြီးမှ အသက်ရှင်ကျန်ခဲ့သူများနှင့် စီလီကိပြည်ရှိ လူများကို ပစ်မှတ်ထားပြီး ဆီးရီးယား သို့မဟုတ် မက်ဆိုပိုတေးမီးယား အထက်ပိုင်းရှိ ချွေးတပ်စခန်းများသို့ ခေါ်ဆောင်သွားခဲ့သည်။

00:44:02:12 - 00:44:34:14
Bedross Der Matossian
ထို့ကြောင့် ဤအရာများကို ဖျက်ဆီးပစ်ရန် ဆုံးဖြတ်ချက် - အဆင့်နှစ်ဆင့်မှ ကျန်ရှိနေသမျှကို ၁၉၁၆ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလနှောင်းပိုင်း သို့မဟုတ် မတ်လအစောပိုင်းတွင် သိမ်းယူခဲ့ပြီး အနည်းဆုံး ခြောက်လထက်မနည်း ဆီးရီးယားနှင့် မက်ဆိုပိုတေးမီးယားသို့ ရောက်ရှိခဲ့သော အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူ တစ်သန်းခွဲကို ထိခိုက်ခဲ့သည်။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမှလွတ်မြောက်ခဲ့သော Cilicia မှအာမေးနီးယန်း 1916% ခန့်သည် 1919-1922 အကြားနောက်ဆုံးအဆင့်တွင် Cilicia သို့ပြန်သွားကြသည်။

00:44:34:14 - 00:45:03:14
Bedross Der Matossian
ထို့နောက် Mustafa Kemalist ပြစ်မှု၏ရလဒ်အဖြစ်၊ ၎င်းတို့သည် ပြန်လည်ထွက်ခွာခဲ့ရပြီး အချို့မှာပင် အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။ ဒါကြောင့် ၁၉၁၉ နဲ့ ၁၉၂၂ မှာ နောက်ဆုံးအဆင့်လို့ ခေါ်ပါတယ်။
 
 ဤသည်မှာ ကာဗားများ၏ ရွေ့လျားမှုကို ပြသသည့် အလွန်အရေးကြီးသော မြေပုံတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဟုတ်ပါတယ်၊ အာမေးနီးယန်းတွေဟာ လေယာဉ်တွေ ဒါမှမဟုတ် ပထမတန်းစား စီးပွားရေးအတန်းကို မတက်ခဲ့ကြပါဘူး။

00:45:03:14 - 00:45:35:17
Bedross Der Matossian
သူတို့သည် Sivas ကဲ့သို့သော အဝေးကြီးမှ ဆိုးရွားသော အခြေအနေအောက်တွင် လမ်းလျှောက်ခဲ့ရပြီး အလက်ပို၏ ဤနေရာသို့ ဆင်းသွားခဲ့သည်။ ဥပမာ Sivas မှာ ကျယ်ပြန့်တဲ့ အလုပ်တွေကို လုပ်ခဲ့ပြီး Kangal ၊ Malatya က လူတွေကို လိုက်လုပ်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးမှာတော့ ဒီမှာပဲ အဆုံးသတ်ခဲ့ပါတယ်။ တဖန်၊ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏ ဆန်းပြားသော ရှုထောင့် သို့မဟုတ် ရှုပ်ထွေးသော ရှုထောင့်ကို ပြသရန် ကြိုးပမ်းနေသည့် သမိုင်းပညာရှင်များထံမှ ထွက်ပေါ်လာသည့် သုတေသနပြုမှုများ ထပ်မံရှိလာသည်။

00:45:35:20 - 00:46:04:09
Bedross Der Matossian
ဒါဟာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖြတ်တောက်ခြင်းမျိုး မဟုတ်ဘူး - "တာ့ခ်က ရန်သူ" အာမေးနီးယန်းတွေကို ရှင်သန်ဖို့ ကူညီပေးတဲ့ မွတ်ဆလင်နဲ့ တာ့ခ်လူမျိုး အများအပြားရှိခဲ့ပြီး၊ ဥပမာ၊ မရှင်းလင်းတဲ့ ဒေသတွေနဲ့ တခြားဒေသတွေမှာ အာမေးနီးယန်းတွေကို ကူညီပေးခဲ့တဲ့ မွတ်ဆလင်တွေနဲ့ တာ့ခ်တွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ ၎င်းသည် 1916 ကာလတွင် တည်ဆောက်ခဲ့သော ချွေးတပ်စခန်းများကို ပြသသည်။ နောက်ဆုံးတွင် ထိုအရာများအားလုံး ပျက်စီးသွားခဲ့ပြီး ကျန်များကို သဲကန္တာရသို့ ပို့ဆောင်လိုက်ကြသည်။

00:46:04:12 - 00:46:22:18
Bedross Der Matossian
လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု မည်ကဲ့သို့လုပ်ဆောင်ခဲ့သနည်း။ ဟုတ်ပါတယ် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေက ရွာတစ်ရွာကိုလာပြီး ကျန်ရှိနေတဲ့ ကျားမတွေကို မြို့ပြင်ကို ခေါ်သွားပြီး အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြတာပါ။ ငါရေးခဲ့တဲ့စာတွေ အများကြီးဖတ်ပြီး ပါးစပ်ထွက်ဆိုချက်တွေကို မင်းသိပါတယ်၊ ပါးစပ်သက်သေခံချက်တွေအများကြီးကို နားထောင်ဖူးတယ်။ ကျွန်ုပ်တို့တွင် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမှ နှုတ်ထွက်သက်သေ 1500 ခန့်ရှိသည်။

00:46:22:20 - 00:46:46:11
Bedross Der Matossian
ဤသည်မှာ 1970 ခုနှစ်များအတွင်း လုပ်ဆောင်ခဲ့သော အဓိကပရောဂျက်ဖြစ်သည်။ အခုတော့ အားလုံးသေကုန်ပြီ။ မရှိဘူး - မရှိဘူး - ဘယ်သူမှ မရှိဘူး။ အဲ- သူတို့အားလုံး အတူတူပဲလို့ ပြောကြလိမ့်မယ်- တစ်ရက်၊ ဧပြီလ ဒါမှမဟုတ် မေလမှာ သူတို့လာတယ်၊ တံခါးလာခေါက်တယ်၊ အဖေ့ကို ခေါ်သွားတယ်၊ ငါတို့လည်း သူ့ဆီက ဘာပြန်သံမှ မကြားရဘူး။ အမျိုးသမီးများ၊ ကလေးသူငယ်များနှင့် သက်ကြီးရွယ်အိုများကို နေရပ်ပြန်ပို့ရန် ပြင်ဆင်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ အဖိုးတန်ပစ္စည်းများကို မှတ်ပုံတင်ပြီး လုံခြုံအောင် သိမ်းဆည်းထားသည်။

00:46:46:14 - 00:47:37:15
Bedross Der Matossian
ကာရာဗန်များကို လှည့်စားသည့် တီးဝိုင်းများဖြင့် လုယက်ခြင်း၊ ကျန်ရှိနေသည့် အဖိုးတန်ပစ္စည်းများကို ခိုးယူခြင်း၊ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများအား အဓမ္မပြုကျင့်သတ်ဖြတ်ခြင်းများ ခံခဲ့ရသည်။ အမှန်တော့၊ မိန်းကလေးငယ်များကို သယ်ထုတ်ခြင်း၊ ကျွန်ခံခြင်း သို့မဟုတ် ကာ့ဒ် သို့မဟုတ် တာ့စ်များအဖြစ် ကြီးပြင်းလာခြင်းဖြစ်သည်။ အခြားရှုထောင့်တစ်ခုမှာ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများ သုတ်သင်ရှင်းလင်းရာတွင်လည်း သဘာဝတရားသည် ငတ်မွတ်မှု၊ ရောဂါဘယ၊ ထိတွေ့မှု၊ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှု၊ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများတွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ သဲကန္တာရသို့ ပို့ဆောင်ခဲ့သူအများစုမှာ အသတ်ခံခဲ့ရသည်။
 
 မကြာသေးမီက ပြုလုပ်ခဲ့သည့် သုတေသနပြုချက်များအရ အရေးပါသော ရှုထောင့်တစ်ခုသည် အာမေးနီးယား လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏ ဒေသဆိုင်ရာ ကွဲပြားမှုများဖြစ်သည် - 'ကျွန်ုပ်တို့သည် အမိန့်ပေးနေပြီး ၎င်းသည် မြေပြင်တွင် အကောင်းဆုံး အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နေသည်' ဟု အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမျိုး မဟုတ်ကြောင်း သိရသည်။ အဲဒါတွေအားလုံးဟာ ဒေသဆိုင်ရာ exigencies၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သို့မဟုတ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မရှိခြင်းအပေါ် မူတည်ပါတယ်။

00:47:37:15 - 00:48:10:11
Bedross Der Matossian
အချို့သော၊ ထင်ရှားသော၊ အကျိုးစီးပွားအုပ်စုများ။ ဥပမာအားဖြင့် အချို့နေရာများတွင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးက “ကျွန်တော် ဘာမှ အကောင်အထည် ဖော်မှာ မဟုတ်ဘူး” ဟု ဆိုသည်။ ရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခံခဲ့ရသည်။ Dyarbakir ကဲ့သို့ အခြားသောနေရာများတွင် ဘုရင်ခံသည် ပြင်းထန်သော၊ ပြင်းထန်သော အာမေးနီးယန်းဆန့်ကျင်ရေးနှင့် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများအပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု စတင်ရာတွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ မယူချင်ဘူး... အစီအစဥ်မှာ ပါဝင်ဖို့ ငြင်းဆန်တဲ့ တခြား အဓိက အရေးပါတဲ့ အရာရှိတွေလည်း ရှိတယ်။

00:48:10:11 - 00:48:45:07
Bedross Der Matossian
ထို့ကြောင့် ဤသည်မှာ ကိုယ်စားပြုရန် အလွန်အရေးကြီးသည်- လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကိုယ်တိုင်က ရှုပ်ထွေးသော ဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ပြည်နယ်များအတွင်း မတူညီသော ကွဲပြားမှုများအပေါ် အခြေခံ၍ ကျင်းပသည်။ သင့်တွင် တိကျသေချာမှုမရှိနိုင်ပါ - လူတိုင်းက အမိန့်ကို နာခံကြသည်မဟုတ်ပါ ဟုဆိုကြပါစို့။
 
 အလက်ပို၏ကောင်စစ်ဝန် Jesse Jackson က "မိသားစု 4300 မှ 4500 - လူ 28,000 အကြား - Zeitun နှင့် Marash ခရိုင်များမှအစိုးရ၏အမိန့်ဖြင့်ဖယ်ရှားခြင်းဖြစ်သည်—"

00:48:45:07 - 00:49:13:12
Bedross Der Matossian
ဤသည်မှာ Cilicia တွင်ဖြစ်သည်။ Marash - ငါက Marash ရဲ့ မျိုးဆက်ပါ။ ကျွန်တော့်မိသားစုက Marash က လာတာပါ။ “—သူတို့မသိတဲ့ နေရာ၊ ခရစ်ယာန်မဟုတ်တဲ့ အသိုင်းအဝိုင်းတွေမှာ ကွဲကွဲပြားပြား မသိကြဘူး။ ထောင်ပေါင်းများစွာကို အနောက်မြောက်ဘက်ရှိ Konia ပြည်နယ်၊ Cesarea [Kayseri ဖြစ်သည့် Kayseri]၊ Castiamouni - အခြားသူများကို Deir ez-Zor အထိ အရှေ့တောင်ဘက်သို့ ပို့ဆောင်ခဲ့ပြီး အစီရင်ခံစာများက ဘဂ္ဂဒက်အနီးတစ်ဝိုက်သို့ ပို့ဆောင်ထားပြီးဖြစ်သည်။ ငါဘာလို့ ဒါကိုကိုးကားတာလဲ။ ဤသည်မှာ အမေရိကန်ကောင်စစ်ဝန် Jesse Jackson ၏ နောက်ထပ်သက်သေခံချက်ဖြစ်သည်။

00:49:13:15 - 00:49:45:08
Bedross Der Matossian
ဤကဲ့သို့သော မျက်မြင်သက်သေအကောင့်များ သို့မဟုတ် အစီရင်ခံစာများအားလုံးကို အမေရိကန်အစိုးရထံ ပေးပို့ထားသည်။ ထို့ကြောင့်၊ အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ သက်သေခံချက်သည် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအားဖြင့် အမေရိကန် မျက်မြင်သက်သေများ၏ အကောင့်များဖြစ်သည်ဟု ကျွန်ုပ်ဆိုပါသည်။
 
အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုသည် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အာမေးနီးယန်း ဖျက်ဆီးမှုကို ဦးတည်ရုံသာမက အာမေးနီးယန်း စီးပွားရေးနှင့် အာမေးနီးယန်း ပိုင်ဆိုင်မှုများကိုလည်း ပစ်မှတ်ထားခဲ့သည်။

00:49:45:10 - 00:50:21:27
Bedross Der Matossian
၁၉ ရာစုတွင် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများသည် စက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ၊ စက်ရုံပိုင်ရှင်များ၊ ကုန်သည်များအဖြစ် ကောင်းစွာလုပ်ဆောင်ခဲ့ကြပြီး ၎င်းတို့၏အိမ်များအားလုံးကို အော်တိုမန်အစိုးရမှ သိမ်းယူကာ တူရကီသမ္မတနိုင်ငံမှ စီစဉ်ပေးခဲ့သည်။ ရီပတ်ဘလစ်ကန်ခေတ်အတွင်း မွတ်ဆလင်ဓနရှင်လူတန်းစား ပေါ်ပေါက်လာမှုတွင် ဤသိမ်းယူခြင်း/လျာထားမှုသည် အရေးကြီးသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်သည်။ ယခင် အော်တိုမန်မြို့တော် ကွန်စတန်တီနိုပယ်တွင် အာမေးနီးယန်း အနည်းစုသာ ကျန်ရှိတော့သည်။

00:50:21:29 - 00:50:44:19
Bedross Der Matossian
အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအပေါ် ဘယ်လိုတုံ့ပြန်ခဲ့သလဲ။ အာမေးနီးယန်းအများစုသည် အချိန်နှောင်းသွားသည့်တိုင်အောင် ဘာဖြစ်နေမှန်းကို မသိခဲ့ကြပါ။ ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးဖို့ ထွက်သွားတော့မယ်လို့ လူတွေက တကယ်ထင်ခဲ့ကြပြီး နောက်ဆုံးမှာ သူတို့ပြန်လာတော့မယ်။ အချို့က အော်တိုမန်အင်ပါယာ ရှုံးနိမ့်ပြီးနောက် ပြန်လာခဲ့ကြသော်လည်း အချို့မှာ ပြန်လာရန် အခွင့်မရှိခဲ့ပေ။ အဘိုးက ဒီလိုပြောဖူးတယ်။

00:50:44:19 - 00:51:14:21
Bedross Der Matossian
ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရသည့် ပထမဆယ်စုနှစ်ပြီးနောက်တွင် သူပြန်လာနိုင်သည်ဟု သူထင်ကြောင်း ပြောခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတော့ ဘာမှဖြစ်မလာဘူး။ ထိုအချိန်က ဘုရားကျောင်းခေါင်းဆောင်များက ရွာသူရွာသားများအား ဒေါသစိတ်မ၀င်စားကြရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ တစ်ချို့က ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ခုခံကာကွယ်ဖို့ စီစဉ်ပြီး ထွက်ပြေးကြတယ်။ အာမေးနီးယန်းတွေဟာ သားကောင်တွေချည်းပဲ မဟုတ်ဘူး။ တိုက်ခဲ့ကြတာပါ။ ဗန်နဲ့ တခြားနေရာတွေမှာ အုံကြွမှုတွေ ရှိခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် ဖြစ်ပျက်နေတာတွေနဲ့ ယှဉ်ရင် ဒါတွေက အသေးအဖွဲပါ။
 
 တာ့၊ ကာ့ဒ်နှင့် အခြား၊

00:51:14:21 - 00:51:42:26
Bedross Der Matossian
အများအပြားက အခြေအနေကို အခွင့်ကောင်းယူ၍ လုယက်သတ်ဖြတ်ကြသည်။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကနေ ပစ္စည်းတွေ အမြတ်ထုတ်ဖို့ အခုအရေးကြီးတဲ့ အခွင့်အရေးတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်၊ ဒါတင်မကဘူး၊ အဲဒါက “အစ္စလာမ် မဟုတ်ဘူး၊ အဲဒါကြောင့် ငါတို့ သတ်နေတာ”။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အတိုင်းအတာလည်း ရှိသေးသည်- ၎င်းသည် ငွေရလွယ်မှု၊ ပိုင်ဆိုင်မှုကို လွယ်ကူစွာ ဝင်ရောက်နိုင်သည်။ အချို့သော မွတ်စလင်များ၊ တာ့ခ်၊ ကာ့ဒ်များက အသက်စွန့်ကာ အာမေးနီးယန်းများကို ကယ်တင်ရန် ကူညီခဲ့ကြသည်။
 
 နိုင်ငံခြားသားများ

00:51:42:26 - 00:52:13:09
Bedross Der Matossian
သံတမန်ရေးအရ ဆန္ဒပြမှုတွေ၊ သတင်းတွေ အများကြီး။ ခရစ်ယာန်သာသနာပြုများ သို့မဟုတ် အရှေ့အနီးကယ်ဆယ်ရေး သို့မဟုတ် အမေရိကန်ကြက်ခြေနီအသင်းကဲ့သို့သော အာမေးနီးယန်းလူမျိုးအချို့ကို ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဒါပေမယ့် လူသားချင်းစာနာတဲ့ စွက်ဖက်မှုတော့ မရှိခဲ့ပါဘူး။ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ စွက်ဖက်မှုဆိုင်ရာ အယူအဆသည် ၁၉ ရာစုသို့ ပြန်သွားသောကြောင့် အရေးကြီးသော အယူအဆဖြစ်သည်။ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ စွက်ဖက်မှုတွင် အကြောက်တရား သို့မဟုတ် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများ ကြုံလာတိုင်း ဥရောပအင်အားကြီးများသည် အော်တိုမန်အင်ပါယာတွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်လာသည်ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။

00:52:13:11 - 00:52:45:00
Bedross Der Matossian
ဂရိကိစ္စ၊ ဒမတ်စကတ်ကိစ္စ၊ ကရေတေကိစ္စတို့တွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွင် ဟာမီဒီယန်အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုကိစ္စတွင်၊ Adana အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုများတွင် မည်သည့်အခါမျှ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်းမပြုခဲ့ပေ။ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ စွက်ဖက်မှုဆိုင်ရာ အရေးပါသော ပညာရှင် Davide Rodogno က ဥပမာအားဖြင့်၊ ဥရောပအင်အားကြီးနိုင်ငံများအကြား သဘောတူညီမှုမရရှိခဲ့ပါက ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုမှ တစ်စုံတစ်ရာကို မည်သူမျှ ရရှိလိမ့်မည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

00:52:45:02 - 00:53:17:23
Bedross Der Matossian
ဘယ်သူမှ ဝင်စွက်ဖက်မှာ မဟုတ်ဘူး။ မည်သူ့ကိုမှ တစ်စုံတစ်ရာ အမြတ်မထုတ်နိုင်မှသာ စွက်ဖက်မည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ထိုအချိန်က ဥရောပအင်အားကြီးများကို သိရှိနားလည်လာသောအခါတွင် ၎င်းတို့သည် လူသားချင်းစာနာမှုဝါဒကို စိတ်မဝင်စားခဲ့ပေ။ မတူညီတဲ့ မူဝါဒတွေရှိတာကြောင့် ဘယ်သူကမှ ဝင်မစွက်ဖက်ပါဘူး။ အချို့က ရုရှဆန့်ကျင်သူ၊ အချို့က ရုရှားလိုလားသူ၊ အချို့မှာ အော်တိုမန်အင်ပါယာ၊ အချို့က အာမေးနီးယန်း သို့မဟုတ် အော်တိုမန်ကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြသည်။ တစ်ဖန်၊ ဤဥရောပစွက်ဖက်မှုဆိုင်ရာ အယူအဆ၊ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ စွက်ဖက်မှုသည် အလွန်ပြဿနာရှိသော အယူအဆဖြစ်သည်။

00:53:17:25 - 00:54:07:20
Bedross Der Matossian
လူသားချင်းစာနာမှု မရှိဘူး၊ ခရစ်ယာန်အသက်တာကို ကူညီဖို့ ကြားဝင်စွက်ဖက်မှု မရှိဘူး။ ပြီးတော့ ဒါက "The Horrors of Adana" (ဒါက ဒုတိယစာအုပ်) မှာလည်း ဆွေးနွေးထားတဲ့ အရာပါ။
 
 New York Times သည် အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအကြောင်း အကျယ်တဝင့် ဖော်ပြခဲ့သည်။ New York Times ဝဘ်ဆိုဒ်ကို သွားကြည့်နိုင်ပြီး ဟောပြောချက်အစမှာ သင်ပြသခဲ့တဲ့ ရုပ်ပြောင်ဟာ New York Times၊ 2015 ခုနှစ် ဧပြီလ 13 ရက်နေ့ထုတ် New York Times ရုပ်ပြောင် - ကာတွန်းဆရာ - Patrick Chappatte က သူပြောခဲ့တဲ့ ရုပ်ပြောင်၊ ရထားစီးလာသူတိုင်းကို အော်တိုမန်အရာရှိတွေက “လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုတဲ့ သဘောတရားက မရှိသေးဘူး၊

00:54:07:20 - 00:54:33:07
Bedross Der Matossian
သင်သိလား။" ဖြစ်ပျက်နေတာတွေကို နားလည်ဖို့ ငြင်းဆန်တဲ့ ချဉ်းကပ်နည်းတွေထဲက တစ်ခုပါ။
 
 ဤသည်မှာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏ အခြေခံရလဒ်တစ်မျိုးဖြစ်သည်- ဥပမာ- 1914၊ Sivas ပြည်နယ်တွင် အာမေးနီးယန်း 225,000 ရှိခဲ့သည်။ ပြီးရင် မင်းမှာ ၅၀၀၀ ရှိတယ်။ ထို့ကြောင့် ဤအပိုင်းတွင်ရှိခဲ့သော အဓိကအာမေးနီးယန်းပြည်နယ်များဖြစ်သည်။ သင်တွေ့မြင်ရသည့်အတိုင်း ဤခြောက်မျိုးသည် အာမေးနီးယန်းပြည်နယ်များဖြစ်သည်။

00:54:33:09 - 00:55:03:10
Bedross Der Matossian
ပြီးတော့ ဒီမှာ မင်းမှာ တကယ့် အဓိက နံပါတ်တစ်ခု ရှိနေတာကို မင်းမြင်တယ်။ ပေါင်းလိုက်လျှင် ၎င်းတို့အားလုံး ထိုနေရာတွင် နေထိုင်သော အာမေးနီးယန်း ၁ သန်းကျော် ရှိသည်။ ဤနေရာတွင် [လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု] ရလဒ်- အာမေးနီးယန်း ၁၅ မှ ၂၀,၀၀၀ ခန့်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်ပြောခဲ့သလိုပဲ၊ ဒီနေရာက အာမေးနီးယန်းပြည်နယ်တွေအပြင်၊ အာမေးနီးယန်းတွေဟာ ထောင်နဲ့ချီတဲ့ Adana ရဲ့ ဒီအပိုင်းကို ပြင်သစ်တွေက သူတို့ကို အကာအကွယ်ပေးပြီး ပြင်သစ်ကိုလိုနီဖြစ်လာဖို့ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ ပြန်လာကြတာပါ။

00:55:03:12 - 00:55:25:25
Bedross Der Matossian
သို့သော် ထိုသို့မဖြစ်ဘဲ ပြင်သစ်တို့က သစ္စာဖောက်ခဲ့ကြသည်။ ပြီးတော့ ဒီနေ့အထိ သူတို့ ဒီအကြောင်းကို ပြောနေကြတယ်။
 
 ဒီနေရာမှာ ဆွေးနွေးရမယ့် အရေးကြီးတဲ့ နောက်တစ်ခုကတော့ ဥရောပအင်အားကြီးနိုင်ငံတွေ၊ ဗြိတိသျှနဲ့ ပြင်သစ်တို့က အော်တိုမန်အင်ပါယာမှာ လူနည်းစုတွေကို စည်းရုံးပြီး စစ်ပွဲပြီးတာနဲ့ စစ်ပြီးတာနဲ့ မင်းလိုချင်တာရမယ်ဆိုတဲ့ မှားယွင်းတဲ့ကတိတွေ ပေးခြင်းအားဖြင့်၊ .

00:55:25:27 - 00:56:08:06
Bedross Der Matossian
မင်းမြင်သလိုပဲ အာရပ်တွေ၊ အာမေးနီးယန်းတွေ၊ အာရှုရိတွေ၊ တခြားအုပ်စုတွေ အများကြီးရှိတယ်။ အာမေးနီးယန်းများသည် ပြင်သစ်စစ်တပ်ရှိ Légion d'Orient ၏ အစိတ်အပိုင်းများဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ဗြိတိသျှတို့သည် အာမေးနီးယန်းများအား လွတ်လပ်ရေးရရန် ရည်ရွယ်ချက်နှင့် မျှော်လင့်ချက်ဖြင့် နှိုးဆော်ခဲ့သည်။ ဒါပေမယ့် ဘာမှမဖြစ်ဘူး။
 
 နောက်ဆက်တွဲကဘာလဲ။ 1914 ခုနှစ်တွင် အာမေးနီးယန်း ဘုရားကျောင်းပေါင်း 2,538 ခု၊ ဘုန်းကြီးကျောင်း 451 ခုနှင့် စာသင်ကျောင်းပေါင်း 2,000 နီးပါးရှိခဲ့သည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် အစ္စတန်ဘူလ်မြို့အပြင်ဘက်တွင် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများသည် ဘုရားကျောင်းခြောက်ကျောင်း၊ ဘုန်းကြီးကျောင်းမရှိ၊ ကျောင်းမရှိပေ။

00:56:08:08 - 00:56:41:23
Bedross Der Matossian
ရွှေ့ပြောင်းနိုင်သော ပစ္စည်းများ အားလုံးနီးပါးကို အစိုးရမှ သိမ်းယူခြင်း၊ လူအုပ်များက လုယက်ခြင်း သို့မဟုတ် လူသတ်ချီတက်ပွဲများအတွင်း သိမ်းဆည်းခြင်း ခံရသည်။ 1923 ခုနှစ်တွင် နှစ်ပေါင်း 3,000 သက်တမ်းရှိ ယဉ်ကျေးမှု တစ်ရပ် တည်ရှိခြင်း မရှိသလောက် နည်းပါးခဲ့သည်။ Lausanne စာချုပ်ပြီးနောက် ရီပတ်ဘလစ်ကန်ခေတ်အစတွင် နေထိုင်ခဲ့သော ကျန်အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများသည် အလွန်အမင်း နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခြင်းနှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းတို့ကို ခံစားခဲ့ရသည်။ ၎င်း၏ သမိုင်းဝင် မွေးရပ်မြေရှိ အာမေးနီးယန်း လူဦးရေ၏ ထက်ဝက်ကျော်သည် တစ်သန်းခွဲခန့် သုတ်သင်ခံခဲ့ရသည်။

00:56:41:25 - 00:57:20:28
Bedross Der Matossian
အခုတော့၊ အမေရိကန်တွေက အာမေးနီးယန်းတွေကို ကယ်တင်ရာမှာ အရေးပါတဲ့ အခန်းကဏ္ဍကနေ ပါဝင်ခဲ့တယ်၊ မင်းသိတဲ့အတိုင်း နာမည်ကြီးတယ်။ ပြတိုက်မှာ ဒီပိုစတာတွေ ရှိမယ်ထင်တယ်၊ မသိဘူး။ နာမည်ကြီးတာကတော့ “သူတို့ မပျက်စီးရဘူး။” အာမေးနီးယန်း မိန်းကလေးသည် ဤနေရာတွင် Lady Liberty ကို ပွေ့ဖက်ထားပုံမျိုး - "ပေးမည် သို့မဟုတ် ငါတို့ ပျက်စီးမည်" ထို့ကြောင့် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအပြီးတွင် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ တစ်ဘီလီယံကျော် စုဆောင်းရရှိခဲ့သည်။ “ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးသော အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများ” အယူအဆသည် အလွန်ပြဿနာရှိသော်လည်း ထိုအချိန်က အမှန်တကယ်ပင် အမေရိကန်ယဉ်ကျေးမှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ခဲ့သည်။

00:57:21:04 - 00:57:57:24
Bedross Der Matossian
သင်၏အဘိုးအဘွားများကို မေးပါက- တနင်္ဂနွေညစာစားပွဲတွင် "စားပါ၊ စားပါ၊ ငတ်နေသောအာမေးနီးယန်းများကိုသတိရပါ" ဟုပြောလိမ့်မည်။
 
 ထို့ကြောင့် အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏ အကျိုးဆက်များ
 
 ခေတ်သစ်လူစုလူဝေးကိုဖန်တီးခြင်း။
 
 အစ္စတန်ဘူလ်တွင် အာမေးနီးယန်း ၅၅၀၀၀ ခန့် နေထိုင်ကြသည်။
 
 အာမေးနီးယန်းရွာများ၊ မြို့များ၊ တောင်များ၊ မြစ်များနှင့် တိရိစ္ဆာန်များပင်၏အမည်များကို တူရကီအမည်များအဖြစ် ပြောင်းလဲထားသည်။
 
 ရှေးဟောင်းဘုရားကျောင်းများနှင့် အခြားသမိုင်းဝင်နေရာများကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ လျစ်လျူရှုထားခြင်း သို့မဟုတ် ဖျက်ဆီးခြင်းခံနေရသည်။

00:57:57:27 - 00:58:33:25
Bedross Der Matossian
အာမေးနီးယန်း ယဉ်ကျေးမှု အများအပြား ပျောက်ဆုံးသွားခဲ့ပြီး သဲလွန်စ 4000 နီးပါး - ဒါဟာ ချဲ့ကားတာပါပဲ၊ အဲဒီမြေတွေမှာ အာမေးနီးယန်း တည်ရှိမှု နှစ်ပေါင်း 2000 လုံးလုံး ပျောက်ကွယ်သွားပါပြီ။
 
 ဒါဆို Genocide ငြင်းဆိုချက်က ဘာလဲ။ Genocide လေ့လာမှုများတွင် Gregory Stanton ၏အဆိုအရ ငြင်းဆိုမှုသည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏နောက်ဆုံးအဆင့်ဖြစ်သည်၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ငြင်းဆိုမှုသည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏ဆက်လက်တည်ရှိနေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ သင်ငြင်းဆိုသောအခါတွင် သင်သည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမှလွတ်မြောက်သူများမဟုတ်ပါက လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏သားမြေးများ၏ စိတ်ဒဏ်ရာများကို ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်စေသည်၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာသာမက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာကိုပါ ထိခိုက်နစ်နာစေသည်။

00:58:33:27 - 00:59:00:18
Bedross Der Matossian
ယနေ့အချိန်အထိ တူရကီအစိုးရသည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို ငြင်းဆိုရာတွင် တက်ကြွစွာနှင့် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပါဝင်ပတ်သက်နေပါသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ၊ တူရကီအစိုးရသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ တက္ကသိုလ်များတွင် လှုပ်ရှားမှုအားလုံးကို စောင့်ကြည့်နေကြောင်း လူတိုင်းသိပါသည်။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ညီလာခံကျင်းပသည့်အခါတိုင်း ၎င်းတို့သည် ယင်းကို တားဆီးရန် ကြိုးပမ်းရန် ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးကို ချက်ချင်းစေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဒါပေမယ့် 2021 ခုနှစ်ကတည်းက အမေရိကန်က အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုလိုက်တဲ့အခါမှာတော့ အခြေအနေတွေက ပိုပြီးတော့ တည်ငြိမ်လာပါပြီ။

00:59:00:18 - 00:59:38:21
Bedross Der Matossian
ကျွန်တော်ထင်သည်။ လက်ရှိတွင် တူရကီသည် အမေရိကန်အစိုးရနှင့် အမေရိကန်မီဒီယာများနှင့် ၎င်း၏ ငြင်းဆိုမှုလှုပ်ရှားမှုကို စီစဉ်အကောင်အထည်ဖော်ရန် အမေရိကန်၏စည်းရုံးလှုံ့ဆော်မှုနှင့် PR ကုမ္ပဏီများထံ သန်းနှင့်ချီ၍ ပေးချေထားသည်။ ၎င်းသည် 2021 ခုနှစ်မတိုင်မီ မှန်ကန်ပါသည်။ ယနေ့ထိတိုင် ဆက်လက်တည်ရှိနေပါသည်။ အာမေးနီးယန်းစွပ်စွဲချက်များကို တန်ပြန်ရန်အတွက် တူရကီအမြင်ကိုမြှင့်တင်ရန် တူရကီလေ့လာရေးအစီအစဉ်များကို တူရကီက ရန်ပုံငွေထောက်ပံ့ထားသည်။ ယနေ့ခေတ်တွင်၊ နည်းပညာနှင့် ဆက်သွယ်ရေးနည်းလမ်းများ ပြောင်းလဲလာခြင်းကြောင့် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဟု ခေါ်တွင်သော လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဟု ခေါ်တွင်စေရန်အတွက် ဟောပြောပို့ချရန် မလိုအပ်သောကြောင့် ငြင်းဆိုခြင်းသည် ပိုမိုထိရောက်လာပါသည်။

00:59:38:23 - 01:00:01:25
Bedross Der Matossian
ဒါဟာအင်တာနက်မှတဆင့်၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာမှတဆင့်၊ သင်သည်သင်၏ကိစ္စရပ်ကိုကိုယ်စားပြုနိုင်သည်။ ထို့အပြင်၊ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအား ငြင်းဆိုခြင်းသည် လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ပြီး လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်အောက်ရှိ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ တရားရုံးတွင် အမှုဖွင့်ထားသည်။ “ကျွန်တော့်အမြင်ကို တင်ပြတာပါ။ မင်းငါ့ကိုဝေဖန်လို့မရဘူး။ ငါလိုချင်တာကို ငြင်းနိုင်တယ်။ ဟိုလိုကော့စ်ကို ငြင်းလို့ရတယ်။

01:00:01:25 - 01:00:38:26
Bedross Der Matossian
ငါဘာမှငြင်းလို့ရတယ်။ ဒါကြောင့် မင်းငါ့ကို တရားစီရင်လို့ မရဘူးဆိုတာ မင်းသိတယ်" အဲဒါ သူတို့ရဲ့ ငြင်းခုံမှုပဲ။ ထို့အပြင်၊ ပညာသင်ဆုသည် ဤနေရာတွင် အရေးကြီးသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်သည် - ကိုးကား၍ မရသော ပညာသင်ဆုအား ကိုးကားပါ၊ အကြောင်းမှာ၊ သင်သိပါသည်၊ တရားဝင် ပညာသင်ဆု၏ ထီးအောက်တွင် ငြင်းပယ်ခံရသော ပညာသင်ဆု၏ ထီးအောက်တွင် ထုတ်ဝေသော အနည်းဆုံး US စာနယ်ဇင်း တစ်ခု ရှိနေသောကြောင့် ဖြစ်သည်။
 
 ငြင်းဆိုသူများ ဘာပြောကြသနည်း။ ဟုတ်ပါတယ်၊ ငြင်းပယ်ခြင်း-တူရကီ ငြင်းဆိုရေးဝါဒဟာ သမိုင်းလမ်းကြောင်းမှာ ပြောင်းသွားပါပြီ။

01:00:38:29 - 01:01:01:10
Bedross Der Matossian
ကျွန်ုပ်တို့ သတိပြုရမည့်အချက်မှာ၊ ဆန့်ကျင်ဘက် ရာဇ၀တ်မှုများ - တာ့ခ်လူငယ်များ ကျူးလွန်သည့် ရာဇ၀တ်မှုများကို အစ္စတန်ဘူလ်ရှိ အော်တိုမန်အစိုးရမှ အော်တိုမန်အင်ပါယာ ရှုံးနိမ့်ပြီးနောက် လက်ခံခဲ့သည်။ ရာဇ၀တ်မှုများကို လက်ခံသည့် စစ်ခုံရုံးများ ထူထောင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ရီပတ်ဘလီကန်ခေတ်ပြီးနောက်၊ ရှည်လျားသော ငြင်းပယ်မှု လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခု စတင်ခဲ့သည်။
 
 "ဒါက ပြည်တွင်းစစ်ပဲ။"

01:01:01:13 - 01:01:23:24
Bedross Der Matossian
“အာမေးနီးယန်းသေဆုံးမှု အရေအတွက်ဟာ အလွန်ဖောင်းပွနေတယ်။”
 
 "ငါတို့က တကယ့် သားကောင်တွေပဲ။"
 
 “ပြင်းထန်တဲ့ ရာသီဥတုအခြေအနေတွေနဲ့ ထိတွေ့ပြီး သေဆုံးသွားကြတယ်။”
 
 “တစ်ချိန်တည်းမှာပင် မွတ်ဆလင်များ သေဆုံးခဲ့သည်။
 
 “အင်ပါယာကို ဆန့်ကျင်ဖို့ ကြံစည်ရာမှာ အာမေးနီးယန်းတွေက ရုရှားနဲ့ တစ်ဖက်တည်း”
 
 "Armenians sided Russia" လို့ ပြောတဲ့အခါ အာမေးနီးယန်း ၁ သန်းက လက်နက်တွေ ယူသွားပြီး ရုရှားနဲ့ တိုက်ခိုက်တာကို သင်သိပါတယ်။

01:01:23:26 - 01:01:54:18
Bedross Der Matossian
ယူနစ်များသည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို အကြောင်းပြခြင်းမရှိသောကြောင့် ရုရှားစစ်တပ်သို့ ရောက်ရှိလာသည့် အာမေးနီးယန်းရာဂဏန်းအနည်းငယ်ရှိသည်။
 
 အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ဟူသော ဝေါဟာရကို ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်များ နှောင်းပိုင်းတွင် စတင်အသုံးပြုခဲ့ပြီး Holocaust ဖြစ်ရပ်ကို ကူးယူလိုသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ တဖန်၊ အချို့သော ငြင်းဆိုသူများကလည်း “ကောင်းပြီ၊ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုတဲ့ အယူအဆက အဲဒီတုန်းက မရှိခဲ့ဘူးလေ။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုလို့ မခေါ်သင့်ပါဘူး။” ထို့ကြောင့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု အမျိုးအစားအောက်တွင် ကျရောက်နေသော အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုတိုင်းကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဟု မခေါ်ဆိုသင့်ဟု ဆိုလိုပါသလား။

01:01:54:20 - 01:02:43:27
Bedross Der Matossian
အာမေးနီးယန်းအဖွဲ့များ၊ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့များ၊ အာမေးနီးယန်း လှုံဆော်မှုများ၊ အာမေးနီးယန်း တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများအဖွဲ့များ၏ ကာလရှည်ကြာ ကြိုးပမ်းပြီးနောက် နောက်ဆုံးတွင်၊ အောက်လွှတ်တော်နှင့် အထက်လွှတ်တော်တို့သည် ဆုံးဖြတ်ချက် ၂၉၆ ကို အောက်တိုဘာ ၂၉ နှင့် ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်တို့တွင် ရှေ့ဆင့်နောက်ဆင့် အတည်ပြုခဲ့ကြသည်။ “အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းနှင့် ရှုတ်ချခြင်းအတွက် ဂုဏ်ယူသည့်သမိုင်းကြောင်းရှိသော်လည်း၊ အော်တိုမန်အင်ပါယာမှ ၁၉၁၅ ခုနှစ်မှ ၁၉၂၃ ခုနှစ်အထိ အာမေးနီးယန်းတစ်သန်းခွဲခန့် သတ်ဖြတ်ခံရမှုနှင့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမှ လွတ်မြောက်လာသူများကို ကယ်ဆယ်ရေးများ ပံ့ပိုးပေးနေသည့် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးစုများ အာမေးနီးယန်း၊ ဂရိ၊ အာရှုရိ၊ ခါလဒဲ၊ ဆီးရီးယား၊ အာရမလူ၊ မာရုန်နှင့် အခြားခရစ်ယာန်များကို ဆန့်ကျင်သည်။” ဒါတင်မကဘူး - အာမေးနီးယန်းတွေကို ပစ်မှတ်မထားဘူး။ ဒါပေမယ့် ဒါဟာ အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ ကြီးမားတဲ့ ခြေလှမ်းသစ်တစ်ခုပါပဲ။

01:02:44:04 - 01:03:15:22
Bedross Der Matossian
အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို သမ္မတဘိုင်ဒင်က ဧပြီ ၂၄ ရက်တွင် အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ သူတို့ပြောနေကြသည်မှာ “ဒီနေ့မှာတော့ အော်တိုမန်ခေတ် အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမှာ သေဆုံးသွားတဲ့ သူတွေအားလုံးရဲ့ ဘဝကို အောက်မေ့ပြီး ဒီလို ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေ ထပ်မဖြစ်အောင် တားဆီးဖို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပြန်သတိပေးနေကြတယ်။ 24 ခုနှစ် ဧပြီလ 24 ရက်နေ့တွင် အော်တိုမန်အာဏာပိုင်များ၏ Constantinople တွင် အာမေးနီးယန်း ပညာတတ်များနှင့် ရပ်ရွာခေါင်းဆောင်များကို ဖမ်းဆီးခြင်းဖြင့် အာမေးနီးယန်း တစ်သန်းခွဲကို ပြည်နှင်ဒဏ် ၊ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခြင်း ၊ သို့မဟုတ် သတ်ဖြတ်ခြင်းအတွက် ချီတက်ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။

01:03:15:25 - 01:03:37:08
Bedross Der Matossian
Meds Yeghern—” (အာမေးနီးယန်းဘာသာဖြင့် Meds Yeghern ဆိုသည်မှာ ကပ်ဆိုးကြီးဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်)”—သို့ဖြစ်ရာ ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့် ကြောက်မက်ဖွယ်ဆိုးမှုများကို သမိုင်းတွင် ဘယ်တော့မှ မပျောက်ပျက်စေရန် ကျွန်ုပ်တို့ ဂုဏ်ပြုပါသည်။ ပြီးတော့ အမုန်းတရားရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုပုံစံအားလုံးကို ဆန့်ကျင်ဖို့ အမြဲသတိရှိဖို့ သတိရပါ။”

01:03:37:10 - 01:04:11:15
Bedross Der Matossian
ယခု ဤဆွေးနွေးမှု၏ နောက်ဆုံးအပိုင်းသည် ဒေါ်လာသန်းပေါင်းများစွာတန်သော မေးခွန်းနှင့် သက်ဆိုင်သည်- အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆီသို့ အဘယ်အရာက ဦးတည်သွားသနည်း။ ဘာသာရေးသည် အရေးကြီးသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်သည်ဟု ပညာရှင်အချို့က စောဒကတက်သည်။ ၎င်းသည် မွတ်စလင်များနှင့် ခရစ်ယာန်များ၊ ခရစ်ယာန်များကို မုန်းတီးခြင်းဖြစ်ပြီး အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆီသို့ ဦးတည်သွားခဲ့သည်။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုသည် အလွန်ရှုပ်ထွေးသော ဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သောကြောင့် ဤချဉ်းကပ်မှုကို ပယ်ချခဲ့သည်။ ၎င်းကို အချက်တစ်ခုတည်းအဖြစ် သတ်မှတ်၍ မရပါ။

01:04:11:17 - 01:04:46:00
Bedross Der Matossian
အမျိုးသားရေးပဲလား။ အမျိုးသားရေး ပဋိပက္ခဖြစ်သလား။ အမျိုးသားရေးဝါဒ ဆန့်ကျင်မှုဟု ဆိုပါက၊ အာမေးနီးယန်း အမျိုးသားရေးဝါဒသည် တူရကီ အမျိုးသားရေးဝါဒ အဆင့်တန်းတူ ဖြစ်မည်ဟု မျှော်လင့်မိပါသည်။ ဒါကြောင့်မို့ အမျိုးသားရေးဝါဒ ထိပ်တိုက်တွေ့မှုပါ။ ငါဒါလည်းမဝယ်ဘူး။ မြေယာပြဿနာ သို့မဟုတ် နယ်မြေပြဿနာ မဟုတ်ပါ။ ဤနေရာတွင် ပို၍အရေးကြီးသော အငြင်းအခုံတစ်ခုရှိပါသည်၊ ယင်းမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်- ထိုနေ့၏အဆုံးတွင်၊ တာ့လူငယ်တို့သည် နယ်ချဲ့အမျိုးသားရေးဝါဒီများဖြစ်ခဲ့ကြသည်။

01:04:46:02 - 01:05:23:10
Bedross Der Matossian
အော်တိုမန်အင်ပါယာကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်လိုကြသည်။ အမျိုးသားရေးဝါဒနှင့် နယ်ချဲ့ဝါဒ- သို့မဟုတ် အင်ပါယာ၊ အမျိုးသား၊ အင်ပါယာတို့သည် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်။ သို့သော် တာ့ခ်လူငယ်များကိစ္စအတွက် ၎င်းတို့သည် နယ်ချဲ့အမျိုးသားရေးဝါဒီများဖြစ်သည်။ အော်တိုမန်အင်ပါယာ၏ နယ်မြေစိုးမိုးရေးကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်လိုကြသည်။ ယင်းသည် ၎င်းတို့၏ ရှုထောင့်မှ အဓိကအချက်ဖြစ်သည့် အာမေးနီးယန်းမေးခွန်းကို ဖယ်ရှားပစ်ရန် ရည်မှန်းထားသော်လည်း၊ အဆက်မပြတ်ဥရောပဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုနှင့် အော်တိုမန်အင်ပါယာအတွင်း ရုရှားဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုများအတွက် အဓိကပြဿနာဖြစ်သည်။

01:05:23:10 - 01:05:53:25
Bedross Der Matossian
ထို့ကြောင့် မြေသည် အရေးကြီးသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားသော ဖြစ်ရပ်တစ်ခု ဖြစ်ပါသလား။ ဆိုလိုတာက ၁၉၁၃ ဒါမှမဟုတ် ၁၄ မှာ သူတို့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချပြီး စစ်ထဲဝင်ပြီးတာနဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို အကောင်အထည်ဖော်မှာလားလို့ စစ်ပွဲမဝင်ခင် အသေးစိတ်အစီအစဉ်တစ်ခု ရှိပါသလား။ ပထမကမ္ဘာစစ်မတိုင်မီက တစ်မျိုးစီအသေးစိတ်ဖော်ပြချက် မရှိဘူး၊ လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေဟာ စစ်ပွဲဖြစ်ပွားနေစဥ်အချိန်ဖြစ်နေပါပြီ။

01:05:53:25 - 01:06:22:04
Bedross Der Matossian
ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့တွင် စုစည်းမှု အစွန်းရောက်ခြင်း၏ အယူအဆရှိသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ၊ နောက်ဆုံးတွင် ၎င်းတို့သည် 1915၊ 16 နှင့် 17 တွင်ဖြစ်ပျက်နေပါသည်။ သေချာပါသည်၊ ၎င်းသည် အမျိုးသားရေးဝါဒီ၊ တူရကီအမျိုးသားရေးသမိုင်းကြောင်းတွင် ဖော်ပြထားသည့်အရာနှင့် မတူဘဲ အော်တိုမန်အင်ပါယာသည် ဖရိုဖရဲဖြစ်နေသော အခြေအနေတွင် ရှိနေသည်၊ ဗဟိုအစွန်အဖျားမရှိပေ။ အစွန်အဖျားကို ဗဟိုအုပ်ချုပ်ရေးက အုပ်ချုပ်ခဲ့တာ။ စင်တာကနေ အမိန့်ပေးတယ်။

01:06:22:06 - 01:06:58:29
Bedross Der Matossian
ပြီးတော့ ကျွန်တော်ပြောခဲ့သလိုပဲ၊ မတူညီတဲ့ဒေသတွေမှာရှိတဲ့ ဒေသဆိုင်ရာ exigencies ပေါ်မူတည်ပြီး ရလဒ်တွေ ကွဲပြားနိုင်ပါတယ်။ ထို့ကြောင့် အာမေးနီးယန်းမေးခွန်းကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်းတွင် တိုးပွားများပြားသော အစွန်းရောက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဒါဟာ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အချက်တစ်ခု မဟုတ်ခဲ့ပါဘူး။ အော်တိုမန်အင်ပါယာရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို ထိန်းသိမ်းဖို့က အင်ပါယာ အမျိုးသားရေး အကြောင်းရင်းတစ်ခုလို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်။
 
 နယ်ပယ်အချို့၏ သမိုင်းမှတ်တမ်းများတွင် ထင်ရှားသည့် သန္တာန်ချဉ်းကပ်မှုကိုလည်း ကျွန်ုပ်သဘောမတူပါ။

01:06:59:02 - 01:07:44:02
Bedross Der Matossian
စဉ်ဆက်မပြတ်ချဉ်းကပ်မှုမှာ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုသည် သမိုင်းတစ်လျှောက် ကြာမြင့်ခဲ့သော လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအဆင့်၏ရလဒ်ဖြစ်ကြောင်း ငြင်းခုံသည်။ ပြီးတော့ သူတို့ဟာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအစမှာ၊ ဟာမီဒီယန်အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုတွေကို ရှုမြင်ကြပြီး အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနဲ့ အဆုံးသတ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သန္တာန်မှာ သန္တာန်မှာ ဖြစ်တာ။ ဒီချဉ်းကပ်မှုကို ကျွန်တော် သဘောမတူပါဘူး။ Hamidian အစုလိုက်အပြုံလိုက် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများသည် မတူညီသော အခြေအနေတစ်ခုတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်၊ ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်များ ရှိသည် - ၎င်းကို ပံ့ပိုးပေးသည့် ကွဲပြားသော အကြောင်းအရင်းများ ရှိခဲ့သည်ဟု ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်။ ငါအရမ်းရင်းနှီးတဲ့ Adana အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုဟာ မဖြစ်ရဘူး - ဟာ ဖြစ်စဉ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါဟာ တော်လှန်ရေးရဲ့ ရလဒ်အဖြစ် သီးခြားဖြစ်ရပ်တစ်ခုပါ။

01:07:44:02 - 01:08:12:19
Bedross Der Matossian
(ကျနော်ပြောလိုတာက အဓိကဖြစ်ရပ်က ဒေသတွင်းရှိ ပါဝါမျှခြေကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေတဲ့ တော်လှန်ရေး) နဲ့ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၊ ဒါတွေက မတူညီတဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေကြောင့်ပါ။ ဒါပေမယ့် အရေးကြီးတာတစ်ခုက - ကျွန်ုပ်တို့ သတိထားရမယ့် အရေးကြီးတာတစ်ခုကတော့ 19 ရာစုအကုန်မှာ အရှေ့တိုင်းမှာရှိတဲ့ တင်းမာမှုအဆင့်နဲ့ 20 ရာစုအစပိုင်း၊ ကြီးမားတဲ့ သို့မဟုတ် အသေးအမွှားဖြစ်ရပ်တွေက ပြင်းထန်တဲ့ အကြမ်းဖက်မှုကို ဦးတည်စေမယ့် တင်းမာမှုအဆင့်၊ .

01:08:12:21 - 01:08:46:18
Bedross Der Matossian
ဒါကြောင့် Holocaust စာပေမှာလိုပဲ၊ မင်းမှာ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိနဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်ဝါဒီတွေ ရှိတယ်။ ဆိုလိုတာက တာ့တွေက အာမေးနီးယန်းတွေကို လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့တဲ့အထိ သူတို့မုန်းတီးခဲ့တာလား။ အဲဒီအခါမှာ မင်းမှာ functionalists တွေရှိတယ်၊ ပြီးတော့ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမှာ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းကို ငါယုံကြည်တယ်။ လူတိုင်းက အာမေးနီးယန်းတွေကို မုန်းတီးကြတာ မဟုတ်ဘူး၊ ဒါကြောင့် သူတို့အားလုံးကို သတ်ဖို့ အခွင့်အရေးကို စောင့်နေကြတာ။

01:08:46:21 - 01:09:22:14
Bedross Der Matossian
ထို့ကြောင့် အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုသည် အခြားသော အော်တိုမန် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနောက်တွင် ရှိခဲ့လေသည်။ - ယူကရိန်း အငတ်ဘေးကို ကြည့်ရအောင်။ ယူကရိန်း၊ ဟိုလိုကော့စ်၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ ရဝမ်ဒါ၊ ဘော့စနီးယား၊ ဒါဖာတွင် ဖြစ်ပျက်နေသည့်အရာများကို သင်မြင်ရသောအခါတွင် မည်သည့်အရာကမျှ အနာဂတ်တွင် မဖြစ်နိုင်ချေ။ ဒါပေမဲ့ အတိတ်ကနေ ဘယ်တော့မှ မသင်ယူဘူးဆိုတော့ ငါက အဆိုးမြင်သမားဖြစ်ပြီး “ဘယ်တော့မှ နောက်တဖန် မတက်တော့ဘူး” ဆိုတာက ဘယ်သူ့ကိုမှ အကျိုးမဆောင်တဲ့ ဆောင်ပုဒ်တစ်ခုလို့ပဲ ထင်ပါတယ်။ ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။ [လက်ခုပ်သံများ]

01:09:22:16 - 01:09:45:27
Lora Vogt
ဒေါက်တာ Der Matossian၊ ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။ အကယ်၍ သင်သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ ပရိသတ်ထဲတွင် ရှိနေပါက၊ ခန်းမ၏ တစ်ဖက်တစ်ချက်တွင် ရပ်နေသော မိုက်များကို သင့်အား ဖိတ်ခေါ်လိုပါသည်။ အကယ်၍ သင်သည် အွန်လိုင်းတွင် ရှိနေပါက၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ တိုက်ရိုက်ချတ်သို့ သင့်အား ဖိတ်ခေါ်ပါမည်။

01:09:45:29 - 01:10:15:25
စပီကာ 3
ကောင်းပြီ၊ ပထမမေးခွန်းနဲ့ ကျွန်တော် ဦးဆောင်ပြီး အစီရင်ခံတာကို အရမ်းစိတ်ဝင်စားပါတယ်။ သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် အခြားသော လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုများ အများအပြားနှင့်အတူ ပြင်ပနိုင်ငံများနှင့် ၎င်းတို့ဖြစ်ပွားနေသည့် နယ်မြေပြင်ပရှိ ပြည်သူများကို သိရှိစေရန်အတွက် ကြီးမားသော ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၁၅ နှင့် နောက်ပိုင်းတွင် အာမေးနီးယန်းတို့ ဖြစ်ပျက်နေပုံကို အနောက်နှင့် ကမ္ဘာက သတိပြုမိကြောင်း သင်ပြောနိုင်ပါသလား။

01:10:15:27 - 01:10:50:28
Bedross Der Matossian
ကောင်းပြီ၊ အဖြစ်အပျက်တွေ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့အချိန်မှာ လူတိုင်းက ဖြစ်ပျက်နေတာကို သိတယ်။ သို့သော် နောက်ဆုံးတွင်၊ ဗြိတိသျှကိုလိုနီစနစ်၊ ပြင်သစ်ကိုလိုနီစနစ်၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊ လုပ်ပိုင်ခွင့်စနစ်၊ တူရကီ-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးသည် အဓိကအားဖြင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ ခိုင်မာလာရခြင်းမှာ အဓိကအားဖြင့် - ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ အကျိုးစီးပွားထက် စီးပွားရေးအကျိုးအမြတ်ဆီသို့ ဦးတည်သွားသည် ။ နောက်ဆုံးတော့ အရာတွေ မှေးမှိန်သွားတယ်။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအကြောင်း ဆက်ပြောနေကြသော အထီးကျန်သူများမှာ အာမေးနီးယန်းများဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာအဆင့်တွင် အမှန်တကယ် ဖျောက်ဖျက်ရန် မျိုးဆက်အနည်းငယ်ကြာခဲ့သည်။

01:10:51:00 - 01:11:21:22
Bedross Der Matossian
အဲဒါ အရမ်းအရေးကြီးတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတွေအပေါ် တူရကီသမ္မတနိုင်ငံရဲ့ ရပ်တည်ချက်နဲ့ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအပေါ် သတိရဖို့ လိုပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ 1933 ခုနှစ်တွင် Franz Werfel သည် "The Forty Days of Musa Dagh" ကိုရေးသားခဲ့သော 1934 ခုနှစ်တွင် MGM သည် ၎င်းကို ရုပ်ရှင်တစ်ကား ဖန်တီးလိုခဲ့သည်။ “The Forty Days of Musa Dagh” ကိုဖတ်ဖူးသူရှိလား။ တကယ်တော့ အရမ်းအရေးကြီးတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်ပါ။ ပြီးတော့ 1934 မှာတော့ MGM ဇာတ်ကားကို ရိုက်ချင်ကြတယ်။ ချက်ချင်း

01:11:21:22 - 01:11:51:23
Bedross Der Matossian
တူရကီအစိုးရက သံရုံးကို ဆက်သွယ်တယ်။ ထိုအချိန်က သံအမတ်ကြီး Ertegün သည် ဤပရောဂျက်ကို အမှန်တကယ် ဘေးဖယ်ထားရန် အမေရိကန် အစိုးရအား ဖိအားပေးခဲ့သည်။ ၎င်းသည် 1934 ဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ကျွန်ုပ်ဆိုလိုသည်မှာ - 1920 ခုနှစ်များ - တူရကီသမ္မတနိုင်ငံအစပြုချိန်မှစ၍ အော်တိုမန်အတိတ်သည် ပျက်ပြားသွားသည်သာမက အာမေးနီးယန်းများနှင့် ပတ်သက်သည့် မည်သည့်အရာနှင့်မဆို အာမေးနီးယန်းနှင့်ပတ်သက်သည့် မည်သည့်အရာမဆို အမှန်တကယ် ဘေးဖယ်ထားခဲ့သည်။ အာမေးနီးယန်းတွေတင်မကဘဲ တခြားတိုင်းရင်းသားတွေပါ။

01:11:51:26 - 01:12:04:16
Bedross Der Matossian
ထို့ကြောင့် တူရကီသမ္မတနိုင်ငံအတွက်တူရကီသမိုင်းကို 1919 မေလတွင်စတင်ခဲ့သည်၊ ထို့ကြောင့် Kemal Atatürkနှင့်။

01:12:04:18 - 01:12:18:20
စပီကာ 4
မင်းအကြောင်းနည်းနည်းပြောလို့ရမလား - အခု အစ္စတန်ဘူလ်မှာ အာမေးနီးယန်း ၅၀,၀၀၀ လောက်ရှိနေပြီလို့ မင်းပြောခဲ့တယ်။ အဲဒီ့အခြေအနေက ဘယ်လိုမျိုးလဲ၊ အဲဒီမှာ ကြိုဆိုကြလား။ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှု ကြုံကြသေးလား။

01:12:18:22 - 01:12:47:26
Bedross Der Matossian
အရမ်းကောင်းတဲ့မေးခွန်းပါ။ ကျွန်တော်ဆိုလိုသည်မှာ၊ နိုင်ငံရေးတွင်မပါဝင်သရွေ့ သူတို့အသက်ရှင်နေကြသည်၊ အာမေးနီးယန်းနိုင်ငံရေးတွင် ဆိုကြပါစို့။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအကြောင်း မပြောကြဘူး၊ အဖြစ်အပျက်တွေကို မစကြဘူး။ ဒါပေမယ့်လည်း ဒီအကြောင်းကိုတော့ ငါပြောရမယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် သုံးခုလောက်က အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွေနဲ့ သုတေသနလုပ်နေတဲ့ တူရကီပညာရှင်တွေကို ဒီနေရာမှာ ပြောပြလိုပါတယ်။

01:12:47:29 - 01:13:10:16
Bedross Der Matossian
အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ တူရကီ ပညာရှင်များထံမှ သုတေသနအသစ် ထွက်ပေါ်လာသည်။ ဒါကြောင့် '70s သို့မဟုတ် 60's တွေမှာ လူတိုင်းဟာ တူညီတဲ့နဖူးစည်းအောက်မှာ ပြေးနေကြတော့မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ပြီးတော့ ဒီလူတွေဟာ မကြာသေးခင်ကပဲ ဝေဖန်ခံနေရတယ်၊ တချို့က သူတို့ရဲ့ အမြင်တွေကြောင့် ထောင်ချခံရတာ သိလား။ သို့သော် အာမေးနီးယန်းလူမျိုးများသည် အစ္စတန်ဘူလ်တွင် ဓားစာခံအခြေအနေမျိုးတွင် နေထိုင်လျက်ရှိသည်။

01:13:10:18 - 01:13:40:06
Bedross Der Matossian
သူတို့သည် ဘာသာရေးအဖွဲ့မဟုတ်ဘဲ အမျိုးသားရေးအုပ်စုဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ကို ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ပုဂ္ဂိုလ်များက ကိုယ်စားပြုသည်။ သူတို့မှာ အမျိုးသားကောင်စီတွေရှိတယ်။ နိုင်ငံရေးကိစ္စတွေမှာ မပါဝင်သရွေ့တော့ လူနည်းစု ဂိမ်းကတ်ပြားလို့ တူရကီကို ဝေဖန်နေတာက လူနည်းစု နိုင်ငံရေးနဲ့ ဆက်ဆံတာ သိလား။

01:13:40:08 - 01:14:01:23
စပီကာ 5
ဒါကြောင့် မင်းပြောသလို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိတော့ အဆုံးနီးသွားပါပြီ၊ ဒါပေမယ့် အော်တိုမန်အင်ပါယာမှာ တခြားအဖွဲ့တွေ အများကြီးရှိသေးတယ် ဒါမှမဟုတ် ဒီကာလရဲ့ ကုန်ဆုံးခါနီး ဒါမှမဟုတ် ဒီကာလမှာ အမျိုးသားရေးအသိစိတ်တွေ ဖွံ့ဖြိုးလာနေတယ်။ ငါထင်တာပဲ၊ ပစ်မှတ်အဖြစ် အာမေးနီးယန်းတွေရဲ့ ထူးခြားမှုကို တခြား စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုမျိုး ရှိသလား။ ဂရိခရစ်ယာန်များကို အဘယ်ကြောင့် အလားတူအတိုင်းအတာအထိ မဆက်ဆံခဲ့သနည်း။

01:14:01:23 - 01:14:09:22
စပီကာ 5
ထင်ရှားသည်မှာ ၎င်းတို့သည် ပစ်မှတ်ထားခံရခြင်း ဖြစ်နိုင်သော်လည်း အာမေးနီးယန်း ၉၀% သည် အခြားအုပ်စုများနှင့် ဆန့်ကျင်ကာ အဘယ်ကြောင့် အသတ်ခံခဲ့ရသနည်း။

01:14:09:28 - 01:14:29:10
Bedross Der Matossian
ဆိုလိုတာက အာမေးနီးယန်းတွေ အသတ်ခံရတာတင်မကဘူး၊ Pontiac Greeks တွေလည်း သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရတယ်။ Sayfo သည် တောင်ပိုင်းဒေသ [Anatolia]၊ Urmia နှင့် အထက်ပိုင်း [Persia] ရှိ Assyrian လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနှင့်အတူ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် အာမေးနီးယန်းများသည် အော်တိုမန်အင်ပါယာတွင် အကြီးဆုံး ခရစ်ယာန်လူနည်းစုများဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့သည် ထိုင်နေကြသည်-

01:14:29:12 - 01:14:56:25
Bedross Der Matossian
၎င်းတို့သည် အော်တိုမန်အင်ပါယာတွင် အလွန်ဗျူဟာမြောက်သော အနေအထားတွင် နေရာယူထားသည်။ အော်တိုမန်အင်ပါယာသည် ၎င်း၏ ဘော်လကန်ပြည်နယ်များကို ဆုံးရှုံးလိုက်သောအခါ၊ Anatolia သည် တူရကီနိုင်ငံ၊ တူရကီအမျိုးသားရေးဝါဒီ နှလုံးသားနယ်မြေ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဒီတော့ ဘာမဆို- သူတို့ကြောက်တာ့လည်း ကြောက်စရာရှိတယ်။ ဒါဟာ တရားမျှတတဲ့ အကြောက်တရား မဟုတ်ပါဘူး၊ ဒါပေမယ့် အာမေးနီးယန်းတွေဟာ ရုရှားတွေနဲ့ လက်တွဲသွားမှာ ဖြစ်ပြီး ရုရှားတွေက အာမေးနီးယားကို လွတ်မြောက်တော့မှာကို စိုးရိမ်မှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။

01:14:56:25 - 01:15:04:27
Bedross Der Matossian
ပြီးတော့ ငါတို့သာ ယူတော့မယ်။ ငါတို့မှာ Istanbul နဲ့ Bursa ပဲ ရှိတော့မယ်။ အော်တိုမန်အင်ပါယာတစ်ခုလုံး ပြိုလဲတော့မယ်။

01:15:05:00 - 01:15:30:25
Lora Vogt
ပြီးတော့ နောက်ထပ်မေးခွန်းနှစ်ခုအတွက် အချိန်ရှိတယ်။ ပထမတစ်ခုသည် YouTube မှလာမည်ဖြစ်ပြီး ဒုတိယတစ်ခုသည် လှေကားမှ ဤနေရာတွင်ရှိမည်ဖြစ်သည်။ Laurence Kafer - မင်းနာမည်ကို မှန်မှန်ကန်ကန်ပြောမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ် - မင်းရဲ့ဘာသာရေးနဲ့ပတ်သက်တဲ့ မှတ်ချက်ကို လိုက်နာစေချင်တယ်။ “အာမေးနီးယန်းတချို့ လွတ်မြောက်သွားတာကို တွေ့ရတာ ဒါမှမဟုတ် သူတို့ အစ္စလာမ်ဘာသာကို ကူးပြောင်းတဲ့အခါ အဲဒီအကြောင်း အထောက်အထား ဒါမှမဟုတ် ဆွေးနွေးမှုတွေ ရှိတယ်၊

01:15:30:27 - 01:15:35:25
Lora Vogt
လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမှာ ဂျီဟဒ်စိတ်ထားက ပါဝင်ခဲ့တာမဟုတ်ဘူးလား။

01:15:35:28 - 01:15:59:28
Bedross Der Matossian
ဟုတ်ပါတယ်၊ ဂျီဟတ်အယူအဆကိုယ်တိုင်က ဂျာမန်လူမျိုးပါ။ ဂျာမနီသည်လည်း ဂျီဟတ်အယူအဆ၏ နောက်ကွယ်တွင် ရှိနေသည်။ စည်းရုံးရေးကိရိယာတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။ လူတိုင်းက ဂျီဟတ်ကို ယုံတာ မဟုတ်ဘူးလား။ ကျွန်တော်ဆိုလိုသည်မှာ ဂျာမနီသည် ခရစ်ယာန်နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းမှာ သင်၏မဟာမိတ် [မရှင်းလင်းသော] ဂျီဟတ်ဝါဒ၊ စည်းရုံးရေးကိရိယာဖြစ်သည်။ သို့သော် အာမေးနီးယန်း၊ အာမေးနီးယန်းအချို့သည် အစ္စလာမ်ဘာသာသို့ ကူးပြောင်းခဲ့ကြသည်။

01:16:00:00 - 01:16:25:23
Bedross Der Matossian
ယနေ့ကျွန်ုပ်တို့၌ အစ္စလာမ့်အာမေးနီးယန်းများ၏ ဖြစ်စဉ်တစ်ခုရှိသည်။ အာမေးနီးယန်းအချို့သည် မလိုအပ်ဘဲ အစ္စလမ်ဘာသာသို့ ကူးပြောင်းခဲ့ပြီး အချို့မှာ ခရစ်ယာန်ဘာသာသို့ ပြန်သွားခဲ့ကြပြီး အချို့မှာ မွတ်စလင်များအဖြစ် ကျန်ရှိနေခဲ့သည် (သို့သော် အမျိုးအမည် ကြီးကြီးမားမားမဟုတ်ပါ)။ သို့သော် ဗြိတိသျှ သို့မဟုတ် ပြင်သစ်တို့၏ အကာအကွယ်အောက်တွင် ပရိုတက်စတင့် အာမေးနီးယန်း သို့မဟုတ် ကက်သလစ် အာမေးနီးယန်းသို့ ပြောင်းခဲ့သော အခြားအာမေးနီးယန်းများ ရှိသည်။

01:16:25:23 - 01:16:43:23
Bedross Der Matossian
ဒါပေမဲ့ အော်တိုမန်တွေ ဒါမှမဟုတ် တာ့ခ်လူငယ်တွေအတွက် အရေးမကြီးပါဘူး၊ ဒါမှမဟုတ် အဲဒီအချိန်က အစိုးရဆိုတာ ခေါင်းဆောင်တွေပါပဲ၊ သင်သိပါတယ်၊ သင်ဟာ တစ်နေ့တာရဲ့ အဆုံးမှာ အာမေးနီးယန်းဖြစ်နေလို့ပါ။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် မွတ်စ်လင်မ်များအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ၎င်းတို့သည် ကယ်တင်ခြင်းသို့ ရောက်ခဲ့ကြသည်။ အဲဒါက တစ်ခါတလေမှာ ရာနဲ့ချီတဲ့ လူတွေရှိတယ်၊ တစ်ခါတလေ တစ်ရွာ၊ တစ်ရွာလုံး။

01:16:43:25 - 01:16:56:00
Bedross Der Matossian
သို့သော် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအတွင်း အများစုမှာ အသတ်ခံခဲ့ရသည်။ ရွေးချယ်ခွင့်ရှိပါသည်၊ ရွေးချယ်ခွင့်ရှိပါသည် - တစ်ခါတစ်ရံတွင်ထိုရွေးချယ်မှုကိုတင်ပြခြင်းမရှိပါ။

01:16:56:03 - 01:17:08:18
စပီကာ 6
ပျောက်ဆုံးသွားနိုင်သော အာမေးနီးယန်းယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းရန် သို့မဟုတ် ပြန်လည်အသက်သွင်းရန် ခေတ်သစ်လှုပ်ရှားမှုများ သို့မဟုတ် ခေတ်သစ်လှုပ်ရှားမှုများ ရှိပါသလား။

01:17:08:21 - 01:17:53:27
Bedross Der Matossian
ဟုတ်တယ်၊ သိပ်ကောင်းတဲ့အချက်ပဲ။ ဆိုလိုသည်မှာ တူရကီတွင် အကျိုးအမြတ်မယူသော အဖွဲ့အစည်းအချို့ရှိသည်။ ၎င်းတို့ထဲမှ တစ်ခုသည် အကျိုးအမြတ်မယူသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည့် Anatolian Culture ၏ ခေါင်းဆောင် Osman Kavala သည် ယနေ့ ထောင်ထဲတွင် ရှိနေသည်။ ဒါကြောင့် အကျိုးအမြတ်မယူတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုတွေအကြောင်း အများကြီးပြောပြတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီအတိုင်းအတာအထိ၊ ကျွန်တော်ဆိုလိုတာက Van ရှိ Holy Cross Church ကို ပြန်လည်မွမ်းမံထားတဲ့ Van ကလွဲရင် - ဘုရားကျောင်းတစ်ခုအနေနဲ့မဟုတ်ဘဲ အဆောက်အဦးတစ်ခုအနေနဲ့၊ အာမေးနီးယန်းတွေကို အဲဒီဘုရားကျောင်းမှာ အစုလိုက်အပြုံလိုက်ကျင်းပဖို့ ခွင့်မပြုတာကြောင့်လို့ ပြောချင်ပါတယ်။

01:17:54:00 - 01:18:20:08
Bedross Der Matossian
ထို့နောက်တွင် ပြန်လည်မွမ်းမံပြီးနောက် ပျက်စီးသွားကာ နောက်ပိုင်းတွင် ပြန်လည်မွမ်းမံထားသည့် Saint Giragos ဘုရားကျောင်းကိုလည်း သင့်တွင် Diyarbakir ၌ ရှိသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် ဒေသန္တရ ကြိုးပမ်းမှုဖြင့် Saint Giragos ဘုရားကျောင်း၊ ဒါဟာ အစိုးရရဲ့ အားထုတ်မှု မဟုတ်ပါဘူး။ သို့သော် အာမေးနီးယန်းယဉ်ကျေးမှု သို့မဟုတ် ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များ ပြန်လည်ရှင်သန်ရန် အစိုးရက မည်သည့်ကြိုးပမ်းမှုမျှ မရှိပါ။ ပြီးတော့ သူတို့က ပန်ဒိုရာရဲ့ သေတ္တာကို ဖွင့်တော့မှာဆိုတော့ သိလား။

01:18:20:08 - 01:18:47:25
Bedross Der Matossian
ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တွေကို ပြန်လည်အသက်သွင်းမယ်ဆိုရင် ဒါ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ပေါ်လစီပဲ။ သူတို့ မလုပ်နိုင်ဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။ အမှန်တော့ ယနေ့ခေတ် အာမေးနီးယားမှ ထွက်သွားသော အုပ်စုများ ရှိသည် - အာမေးနီးယား အရှေ့ပိုင်း Anatolia သို့ သွားသော ခရီးသွားများ ၊ ကိုးကား ၊ အာမေးနီးယား အနောက်ပိုင်း ၊ သူတို့က Van ကိုသွားလည်တယ်၊ သူတို့ဟာ Adana နဲ့ တခြားနေရာတွေကို ဘုရားဖူးသွားကြတယ်။

01:18:48:00 - 01:19:11:12
Bedross Der Matossian
ဒါပေမယ့် အဲဒါကတော့ လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် သုံးခုအတွင်းမှာ၊ အာမေးနီးယန်းလူမျိုးတွေရဲ့ ထူးခြားဆန်းပြားတဲ့ ဖြစ်ရပ်ဆန်းသစ်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်၊ အထူးသဖြင့် အာမေးနီးယန်း-အမေရိကန်တွေ၊ သူတို့ရဲ့ ဘိုးဘွားတွေရဲ့ မွေးရပ်မြေနဲ့ သူတို့ရဲ့ ရွာတွေကို ဘုရားဖူးခရီးထွက်ကြတဲ့ တခြားနေရာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သင်သိပါတယ်၊ ဥပမာ - တချို့က သူတို့ရဲ့သော့တွေကို သိမ်းထားဖူးပေမယ့် တချို့ကတော့ သူတို့ရဲ့ အဖွားနေထိုင်ခဲ့တဲ့နေရာကို မြင်ချင်ကြတယ်၊

01:19:11:12 - 01:19:14:12
Bedross Der Matossian
ဒါမှမဟုတ် မိဘတွေ နေထိုင်ခဲ့ဖူးတယ်။

01:19:14:14 - 01:19:42:28
Lora Vogt
ယခုတွင်၊ သင်တို့တွင် အချို့သောမေးခွန်းများရှိနေသေးကြောင်း ကျွန်ုပ်သိရပြီး၊ ထို့နောက်တွင် ဒေါက်တာ Der Matossian မှ အဖြေပေးမည်ဟု ယုံကြည်ပါသည်။ ပြီးတော့ မင်းရဲ့အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ရတာ အမြဲပျော်တတ်တဲ့ Amazon ဒါမှမဟုတ် မင်းရဲ့ရပ်ကွက်စာအုပ်ဆိုင် ဒါမှမဟုတ် မင်းရဲ့ရပ်ကွက်စာကြည့်တိုက်မှာ သူရဲ့စာအုပ်တွေကို ကောက်ယူဖို့ ငါ အကြံပြုချင်ပါတယ်။ ဒေါက်တာ Bedross Der Matossian အတွက် နွေးထွေးစွာ လက်ခုပ်သြဘာပေးခြင်းဖြင့် ကျေးဇူးပြု၍ ကျွန်ုပ်နှင့် ပူးပေါင်းပါလား။

01:19:43:00 - 01:19:43:11
Bedross Der Matossian
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။