“တကယ်တော့ ငါတို့က အံ့ဩဖို့ကောင်းတယ်။ ဟုတ်ပါတယ် ငါတို့က 'ညည်း' ဖြစ်တယ်—အဲဒါကိုလုပ်ဖို့ ဗြိတိသျှစစ်တပ်ရဲ့ အမြဲတမ်း သံသယမရှိ အခွင့်ထူးတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး အစဉ်အလာဟောင်းကို လိုက်လျှောက်လိုပါတယ်။ 'ညည်းညူခြင်း' သည် နွေရာသီမုန်တိုင်းကဲ့သို့ လေထုကို ထိခိုက်စေခြင်းမရှိဘဲ သန့်ရှင်းစေသည်။ 'ညည်းညူခြင်း' မရှိသော စစ်တပ်သည် သံသယဖြစ်ဖွယ် အန္တရာယ်ရှိသော အရာဖြစ်သည်... သို့သော် ကျွန်ုပ်တို့ ညည်းတွားနေသည့် အရေးမကြီးသော အရာများမှာ- ရမ်ရိက္ခာ မညီမျှခြင်း၊ ခြင်များ၏ တုန်လှုပ်ချောက်ချားခြင်းများ၊ နှစ်သက်ရာ ပိုက်ကို မတော်တဆ ချိုးဖျက်ခြင်း၊ မက်ဆီဒိုးနီးယား ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှု၊ ပါဆယ်စာပို့ခ နစ်မြုပ်မှု။”
“….ကျွန်တော်တို့ ဘူလ်ဂေးရီးယားနဲ့ မတော်တဆ စစ်ဖြစ်နေပါတယ်။ Hun ကဲ့သို့ Bulgar ကို သုတ်သင်ရန် ခက်ခက်ခဲခဲ ကြိုးပမ်းကြသည်၊ အကြောင်းမှာ ကျွန်ုပ်တို့သည် စေ့စေ့စပ်စပ်ရှိပြီး တစ်ဝက်တစ်ပျက်ဖြင့် စစ်တိုက်ခြင်းသည် အချည်းအနှီးဖြစ်ကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ သဘောပေါက်ပါသည်။ စစ်ပွဲ၏အခွင့်အရေးမဟာမိတ်များသည် ကျွန်ုပ်တို့ဘက်မှ ဘော်လကန်ပြည်နယ်အချို့နှင့် အခြားနိုင်ငံများကို ကျွန်ုပ်တို့အပေါ် တွန်းလှန်စေခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ မဟာမိတ်များကို ထောက်ပံ့ရန်နှင့် ရန်သူများကို အနိုင်ယူရန်မှာ ကျွန်ုပ်တို့၏ တာဝန်ဖြစ်သည်။”
- VJ Seligman၊ 1919 ခုနှစ်တွင် Salonica Side-Show
6 ခုနှစ် စက်တင်ဘာ 1915 ရက်နေ့တွင် သြစတြီးယား-ဟန်ဂေရီ စာချုပ်များ ဆက်တိုက်ချုပ်ဆိုပြီးနောက် ဘူလ်ဂေးရီးယားသည် ဗဟိုပါဝါမဟာမိတ်အဖွဲ့သို့ ဝင်ရောက်ကာ မဟာမိတ်ပါဝါဖြစ်သော ဆားဘီးယားကို အောက်တိုဘာ 5 ရက်နေ့တွင် တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး အောက်တိုဘာ 12 ရက်နေ့တွင် ဆားဘီးယားကို စစ်ကြေညာခဲ့သည်။ ဆားဘီးယားကို ထောက်ပံ့ပြီး ဘူလ်ဂေးရီးယားကို စစ်မဖြစ်စေရန် ဗြိတိန်နှင့် ပြင်သစ်တို့က တာ့ခ်ျလီပိုလီတွင် စစ်ဆင်ရေးမှ တပ်ဖွဲ့များကို ကြားနေဂရိနိုင်ငံသို့ လွှဲပြောင်းပေးကာ ဆိပ်ကမ်းမြို့ Salonica တွင် အောက်တိုဘာ ၅ ရက်တွင် ဆင်းသက်ခဲ့သည်။ ၁၉၁၆ ခုနှစ် နွေရာသီတွင်၊ မဟာမိတ်များသည် ဗြိတိန်၊ ပြင်သစ်၊ အီတလီ၊ ရုရှားနှင့် ဆားဘီးယားတို့မှ တပ်ဖွဲ့များ ပါဝင်သော Salonica တွင် လူ 5 ခန့်ရှိသည်။ ဤနိုင်ငံပေါင်းစုံစစ်တပ်အတွင်း၊ ဗြိတိသျှ Salonica တပ်ဖွဲ့သည် 1916 ခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် 600,000 ခန့်စာရင်းသွင်းခဲ့သည်။
ပထမကမ္ဘာစစ်၏ ရေပန်းစားသောသမိုင်းသည် များသောအားဖြင့် ပြင်သစ်နှင့် ဖလန်းဒါးရှိ အနောက်တိုင်းတပ်များ၏ ကတုတ်ကျင်းများနှင့် စစ်ပွဲများ၏ ဇာတ်လမ်းဖြစ်သည်။ တခါတရံတွင် အရှေ့မျက်နှာစာတွင် အချင်းချင်း ထိန်းကျောင်းရန် ကြီးမားသော တပ်များ၏ ဇာတ်လမ်းဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း၊ စစ်ပွဲ၏ဇာတ်လမ်းတွင် အရှေ့မြေထဲပင်လယ်ရှိ ကမ်ပိန်းများဖြစ်သည့် Dardanelles၊ Gallipoli နှင့် ဂရိနိုင်ငံ Salonica တွင်ရှိသော လှုပ်ရှားမှုများကဲ့သို့သော ၎င်း၏ "ဘေးထွက်ရှိုးများ" နှင့်ပတ်သက်သည့် အခန်းများပါရှိပါသည်။
စာစုများ Salonica-Macedonian ပြဇာတ်ရုံရှိ ဗြိတိသျှစစ်သားတစ်ဦး၏ ဝန်ဆောင်မှုမှ 2011 ခုနှစ်တွင် ပြတိုက်အား လှူဒါန်းခဲ့ပြီး စစ်ပွဲ၏ ဤအစိတ်အပိုင်း၏ သဘောသဘာဝကို ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း ဖော်ပြသည်။
Thomas John Rees သည် South Wales ၊ Rhondda ချိုင့်ဝှမ်းရှိ လယ်ကွင်းတစ်ခုတွင် 1916 ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှစစ်တပ်တွင် စစ်မှုထမ်းခဲ့သည်။ သူ့မိဘများနှင့် မိသားစုထံ ပေးစာ 45 စောင်တွင် Rees သည် အင်္ဂလန်နိုင်ငံ၊ Pembroke ရှိ Royal Engineers စခန်းတွင် သူ၏လေ့ကျင့်ရေးသင်တန်း၊ ပြင်သစ်မှတဆင့် Marseilles သို့ သွားရောက်ပြီး Salonica သို့ ပို့ဆောင်ပြီး ကတုတ်ကျင်းများတွင် နှစ်နှစ်နီးပါးကြာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။
စာလုံးများသည် Rees ၏ပတ်ဝန်းကျင်နှင့်ပတ်သက်သောအသေးစိတ်အချက်အလက်များကိုပေးစွမ်းသော်လည်း စစ်ပွဲ၏ကိုယ်ရေးကိုယ်တာစာပေးစာယူအားလုံးတွင် ပုံမှန်အတိုင်းပင်၊ နေရာအမည်များနှင့် ခရီးသွားရက်စွဲများကို ဖော်ပြ၍မရသောကြောင့် ၎င်းတို့ကို ကိုယ်တိုင်ဆင်ဆာဖြတ်ထားသည်။ နှင်းနှင့်နေရောင်ခြည်ကြားတွင် တလှည့်စီဖြစ်နေပုံရသည့် ရာသီဥတုနှင့် “မြေထဲပင်လယ်ရှိ နေဝင်ချိန်နှင့် လထွက်ခြင်းကဲ့သို့သော လှပသောမြင်ကွင်းများ” ကို ဖော်ပြသည်။ ၎င်းဒေသရှိ လူဦးရေသည် အများစုမှာ မက်ဆီဒိုးနီးယားနှင့် အာမေးနီးယန်း ဒုက္ခသည်များဖြစ်ကြသည့် ရွာငယ်များတွင် နေထိုင်ကြောင်း ၎င်းက မှတ်ချက်ပေးသည်။
Rees သည် နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော သာမန်စစ်သားတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ၎င်း၏အခြေအနေတွင်၊ တောင်ပေါ်ရှိ ကတုတ်ကျင်းများတူးကာ ကျင်းတူးသူများဖြစ်သည်။ သူ့အိမ်လွမ်းစိတ်က သူ့စာထဲမှာ ပါလာသည်။ သူ့မိသားစုကို စီးကရက်၊ ကိတ်မုန့်၊ ချောကလက်များ—အရည်အသွေးညံ့ဖျင်းသည်ဖြစ်စေ တပ်မတော်က ပေးဆောင်သည့် ဇိမ်ခံပစ္စည်းများကို ပေးပို့ရန် သူ့မိသားစုကို တောင်းဆိုထားသည်။ "ဘဝက အလွန်ငွီးငှေ့လို့ ဒီအိမ်မှာနေပြီး ချစ်ရတဲ့သူတွေရဲ့ စိတ်ကူးနဲ့သာ အိမ်နဲ့ ချစ်ရတဲ့သူတွေဆီက ပါဆယ်ထုပ်တွေ လက်ခံရတာ ဘယ်လောက်ဝမ်းသာပီတိဖြစ်မလဲဆိုတာ တွေးကြည့်လို့ မရပါဘူး" ဟု Rees က ရေးသားခဲ့သည်။
၎င်း၏ “ပန်းပွင့်အစက်များ” တောင်တန်းကမ်းပါးများဖြင့် မက်ဆီဒိုးနီးယားရှုခင်းသည် ဝေလနယ်ကို အမှတ်ရစေသည်။ Welsh တပ်ရင်းမှ စစ်သားအချို့သည် YMCA တဲတွင် တေးဂီတဖျော်ဖြေပွဲ ဖျော်ဖြေခဲ့ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။
အိမ်နှင့် မိသားစုနှင့် ထိတွေ့နိုင်သော တစ်ခုတည်းသော ဆက်သွယ်မှုမှာ သူ၏ စာများ၊ သူ၏ အတွေးအမြင်များသည် အပတ်စဉ် မိုင်တစ်ထောင် အိမ်သို့ မိုင်တစ်ထောင် ပို့ပေးသော်လည်း ဤ ကျဉ်းမြောင်းသော အဆက်အသွယ်ကိုပင် စာတိုက်သင်္ဘော နစ်မြုပ်မှုကြောင့် ပြတ်တောက်သွားနိုင်သည်။
သူ့ကို ဆေးရုံတင်ထားရတဲ့ ငှက်ဖျားနဲ့ တုပ်ကွေးရောဂါတွေနဲ့ ကြုံနေပေမယ့် Rees ကတော့ စစ်ပွဲမှာ လွတ်မြောက်ခဲ့ပါတယ်။ နောက်ဆုံးတွင် သူသည် Wales သို့ အိမ်ပြန်သွားကာ ကျေးလက်လျှပ်စစ်ကုမ္ပဏီတစ်ခုတွင် အလုပ်လုပ်ကာ မိသားစုတစ်ခု ထူထောင်ခဲ့သည်။
Thomas John Rees စုဆောင်းမှု သို့မဟုတ် ပြတိုက်၏ မော်ကွန်းတိုက်များ သို့မဟုတ် စာကြည့်တိုက်စုစည်းမှုများအကြောင်း နောက်ထပ်အချက်အလက်များအတွက် ကျေးဇူးပြု၍ ဆက်သွယ်ပါ။ research@theworldwar.org.